Sinds 2012 veroorzaakte het café Malle Babbel in Aalten, dat door een groot aantal bezoekers werd bezocht, (geluids)overlast. De overbuurvrouw van het café, mevrouw T., meldde de overlast bij het café zelf en ook bij de gemeente. In de daarop volgende vier jaren zijn er veel contactmomenten geweest tussen gemeente, de eigenaar van Malle Babbel de heer W. en mevrouw T. Er vonden geluidsmetingen plaats, er werd overleg gevoerd, er werd schriftelijk gecorrespondeerd en er werden gesprekken gevoerd tussen partijen. Daarnaast begonnen er juridische procedures te lopen in verband met handhaving, namelijk het opleggen van lasten onder dwangsom met de daaruit voortvloeiende bezwaar- en beroepsprocedures.
Zowel de heer W. als mevrouw T. wendden zich op enig moment tot de Nationale ombudsman met klachten. Zij zagen beiden, vanuit tegenover elkaar staand perspectief, reden om te klagen over de wijze waarop de gemeente in deze situatie met hen omging. De Nationale ombudsman heeft er bewust voor gekozen om één onderzoek in te stellen naar de beide klachten van verzoekers. De Nationale ombudsman onderzocht de klacht vanuit het perspectief dat uit het gebeurde geleerd kan worden hoe het in de toekomst anders kan gaan. Hij vindt het belangrijk om in deze zaak naar aanleiding van een aantal specifieke momenten te bekijken wat er is gebeurd, waardoor op deze momenten de situatie kon escaleren en wat daaruit geleerd kan worden.
Daarnaast heeft dit rapport tot doel alle partijen de mogelijkheid aan te reiken de zaak voor zichzelf te kunnen afronden. Partijen hebben aangegeven hier behoefte aan te hebben.
Ten aanzien van de klacht van beide verzoekers over de wijze waarop de gemeente de meldingen van overlast heeft behandeld, concludeert de Nationale ombudsman dat het voor de gemeente steeds moeilijker werd om op adequate wijze inhoud te geven aan haar regierol en dat zij niet in staat is gebleken verdere escalatie te voorkomen. De Nationale ombudsman vindt dat alles overziend, de gemeente naar beide verzoekers toe onvoldoende de-escalerend is opgetreden in de periode 2012 – 2016.
Ten aanzien van de klacht van mevrouw T. concludeert de Nationale ombudsman dat de gemeente niet voortvarend genoeg heeft gehandeld naar aanleiding van haar meldingen en klachten over de overlast. Hij vindt dat indien er sneller handhavend was opgetreden op basis van geconstateerde overtredingen van de door de gemeente vastgestelde (geluids-)normen, er voor mevrouw T. maar ook voor de andere partij meer en eerder duidelijkheid was geweest en was er minder aanleiding geweest voor escalatie van het conflict.
Ten aanzien van de klacht van de heer W. signaleert de Nationale ombudsman dat de gemeente de schijn van partijdigheid onvoldoende heeft weten te voorkomen. Hij vindt dat de gemeente zich niet constructief heeft opgesteld door niet (adequaat) te reageren op zijn bezwaren, voorstellen tot overleg en verzoeken om duidelijkheid waarom de gemeente hem strenger behandelde dan de andere cafés.
Hierbij is ook van belang dat de burgemeester zich (in het bijzijn van anderen) negatief heeft uitgelaten over hem en zijn zaak.
Aanbevelingen voor de toekomst
De Nationale ombudsman geeft de gemeente Aalten, maar ook andere gemeenten in een soortgelijke situatie, het volgende in overweging.
- Wees bewust van de regierol die een gemeente in handhavingszaken dient in te nemen. Hierbij is in ieder geval volgende van belang:
- handel vanuit de-escalatie, maak een omgevingsanalyse en heb daarbij oog voor de verschillende belangen van inwoners en de onderlinge verhoudingen
- handel voortvarend door snel en indien mogelijk informeel oplossingen te bieden voordat een formeel traject wordt gevolgd
- wees daadkrachtig als de situatie daartoe noopt; communiceer duidelijk naar betrokkenen over wat de stappen zijn en waarom die worden genomen.
- Blijf als burgemeester boven de partijen staan. Van een gezagsdrager wordt verwacht dat deze een professionele afstand bewaard.
- Benut interne klachtbehandeling als mogelijkheid om tot een oplossing te komen en als mogelijkheid tot zelfreflectie.
