De Nationale ombudsman doet aanbevelingen om langdurige, frustrerende juridische Wob-procedures te vermijden. Journalisten en Wob-specialisten van de ministeries hebben de Nationale ombudsman, Alex Brenninkmeijer, gevraagd om te bemiddelen en zo bij te dragen tot betere onderlinge verhoudingen. Hij heeft een aantal rondetafelgesprekken gevoerd op zijn bureau.
(Onderzoeks)journalisten zijn voor nieuwsgaring over de overheid vaak aangewezen op medewerking van ministeries en andere overheidsorganisaties. Vaak verloopt de informatievoorziening soepel, maar soms kunnen de verhoudingen escaleren. Er ontstaan onnodige juridische procedures en de informatie komt soms niet op tijd boven water. Aan de hand van de verschillende knelpunten die tijdens de ronde tafelbesprekingen de revue gepasseerd hebben, komt de Nationale ombudsman tot aanbevelingen voor betere communicatie tussen overheid en media.
De volgende aanbevelingen zijn van toepassing op alle overheidsinstanties:
-
Verzoeken van journalisten om informatie worden het beste ingediend bij de directie voorlichting/communicatie. Zij is aanspreekbaar op vlotte behandeling.
-
Verzoeken om informatie zijn niet gebonden aan formele regels, dat geldt ook voor Wob-verzoeken.
-
Ministeries en de media zoeken bij complicaties primair persoonlijk contact, eventueel via de telefoon, om te overleggen en werkafspraken te maken.
-
Ministeries hebben steeds oog voor de bijzondere belangen van journalisten en de media bij informatie en omgekeerd hebben journalisten oog voor de praktische problemen die kunnen voortvloeien uit (omvangrijke) verzoeken om informatie.
-
Ministeries beoordelen op korte termijn of de informatie direct gegeven kan worden zonder het formele Wob-traject in te gaan en geven zoveel mogelijk informatie op korte termijn, ook als bepaalde informatie nadere bestudering of bewerking vraagt.
-
Journalisten geven expliciet aan als een verzoek om informatie spoed heeft en waarom, en melden eventueel wanneer het spoedkarakter is komen te vervallen.
-
Als een verzoek om informatie bij meerdere ministeries wordt ingediend, vermeldt de journalist dat. De ministeries stemmen in redelijkheid hun beantwoording met elkaar af en geven op korte termijn aan welk ministerie coördineert.
-
Journalisten formuleren hun verzoek om informatie zo concreet mogelijk. Ministeries en journalisten gaan op korte termijn met elkaar in gesprek indien verduidelijking nodig is.
-
Maak afspraken wanneer informatie naar verwachting openbaar gemaakt wordt en houdt journalist op de hoogte van de voortgang zeker als vertraging ontstaat.
-
Informatie aan de Tweede Kamer en aan de media behoort steeds gelijktijdig verstrekt.
-
Als persoonlijke beleidsopvattingen in bepaalde stukken staan moet in ieder geval de feitelijke informatie (desnoods telefonisch toegelicht) onverwijld verstrekt worden.
-
De Wob-coördinatoren bevorderen kennisdeling over Wob-jurisprudentie binnen de gehele overheid en voorkomen onnodige juridische procedures vanwege misverstanden over het geldende recht.
-
Als bepaalde informatie onder een – al dan niet omstreden – weigeringsgrond valt maken media en Wob-coördinatoren in redelijkheid afspraken hoe deze kwestie het meest effectief in bezwaar en beroep behandeld kan worden.