Daan en Mireille (niet de echte naam) landen op Schiphol na een vakantie op Bonaire. Als ze het vliegtuig uitstappen, kiest de douane alle passagiers uit voor een uitgebreide controle op drugsbezit. Dit is een zogenoemde 100%-controle. De douane gebruikt daarvoor een drugshond. Ook fouilleert een medewerker Daan en Mireille. Dat gebeurt in dezelfde ruimte waar alle andere passagiers zijn. De medewerker zegt dat hij de controle uitvoert vanwege de Opiumwet. Daarin staat dat de douane passagiers mag fouilleren als zij verdacht worden van drugsbezit.
Waarom fouilleren?
Voor Daan en Mireille is de controle geen prettige ervaring. Als ze eenmaal thuis zijn, begint Daan te twijfelen. Ze hadden geen drugs bij zich en de drugshond had niets geroken bij hen. Dus ze waren toch niet verdacht? Waarom werden zij dan toch gefouilleerd?
Niet verdacht
Daan dient een klacht in bij de douane. Die laat weten dat alle passagiers uit Bonaire uitgekozen waren voor de controle. De medewerker voerde de controle uit vanwege de Algemene douanewet. En niet de Opiumwet, zoals hij eerder vertelde. Daan en Mireille werden dus nergens van verdacht. De douane biedt zijn excuses aan voor de miscommunicatie.
Daan is blij met de excuses, maar het zit hem nog steeds niet lekker. Hij vindt dat de douane hem beter had moeten informeren tijdens de controle. Hij wil dat de douane van deze fout leert. Daarom neemt hij contact op met de Nationale ombudsman. Collega Gerard (niet de echte naam) pakt zijn klacht op en onderzoekt de zaak. Hij weet dat dit niet onze eerste zaak is over de 100%-controles. Het is namelijk vaker voorgekomen dat reizigers bij ons klaagden over de werkwijze van de douane bij deze controles.
Uitleg over controle
Na ons onderzoek blijkt dat de douane niet duidelijk genoeg was tijdens de controle. De douanemedewerker had Daan en Mireille beter moeten informeren. Zo'n uitgebreide controle kan best indringend zijn. Daarom is het belangrijk dat de douane goed uitlegt waarom ze die controle doen en hoe die controle er precies uitziet. Maar ook dat zij reizigers vertellen dat ze op een andere plek gefouilleerd kunnen worden. Uit het zicht van andere reizigers. Dat kan namelijk.
Beter informeren
De staatssecretaris heeft mij inmiddels beloofd dat de douane de werkwijze gaat veranderen. En reizigers beter gaat informeren over de controles. Ook zullen douanemedewerkers straks aan mensen vragen of zij in een andere ruimte gefouilleerd willen worden. Daar ben ik blij mee. Mensen hebben namelijk het recht op duidelijke informatie van de overheid. Juist als de overheid iemand controleert.
De personen op de foto zijn niet de personen uit de tekst.
Deze column is ook verschenen in De Telegraaf van 10 december 2022.