In 2012 vond in opdracht van de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) een experiment plaats met vrije tarieven in de mondzorg. De Nederlandse Zorg autoriteit (NZa) bracht in juni 2012 een marktscan uit waaruit geconcludeerd werd dat er sprake was van een aanzienlijke prijsstijging van tandartskosten. Daarop heeft de minister het experiment voortijdig stopgezet. Een brancheorganisatie besloot zomer 2013 onafhankelijk onderzoek te laten verrichten door een onderzoeksbureau naar de uitkomsten van de marktscan. De rapportage van dit onderzoek (review) verscheen in december 2013. De conclusie was kritisch over de marktscan van de NZa en weersprak dat er sprake zou zijn van een aanzienlijke prijsstijging als gevolg van de vrije tarieven.
De brancheorganisatie klaagt over de wijze waarop de NZa zich heeft opgesteld rond de discussie hierover.
Bij het onderzoek van de Nationale ombudsman stond de vraag centraal of de NZa transparant had gehandeld rond deze kwestie.
Om het onafhankelijk onderzoek te kunnen uitvoeren was de brancheorganisatie afhankelijk van gegevensverstrekking door de NZa en vond het te lang duren voordat de gegevens werden verstrekt. De NZa moet zorgvuldig zijn bij het verstrekken van gegevens die haar als toezichthouder zijn verstrekt maar de vraag is of in overleg een deel van de gegevens eerder hadden kunnen worden verstrekt. Constructief overleg aan de start en tijdens het onafhankelijk onderzoek kwam niet van de grond.
Bij afronding van het onderzoek reageerde de NZa laat op de rapportage. Hierdoor wekte de NZa de indruk dat zij niet op de rapportage zou reageren. De Nationale ombudsman ziet hier een gemis aan communicatie waardoor het risico bestaat dat de andere partij zich niet serieus genomen voelt. Wat kennelijk meespeelde was dat de brancheorganisatie tijdens de consultatie van de marktscan niet inhoudelijk had gereageerd en zich later uit een klankbordgroep voor een ander onderzoek van de NZa had teruggetrokken. Hoewel dit ongetwijfeld zijn weerslag heeft gehad op de onderlinge verhoudingen mag dit er niet toe leiden dat de NZa zich niet meer openstelt voor kritisch commentaar op hun eigen rapportages.
Tijdens het onderzoek van de Nationale ombudsman heeft de NZa een beweging gemaakt naar meer openheid jegens de brancheorganisatie. De bijeenkomsten waar de onderzoekers van de NZa en die van het onderzoeksbureau in aanwezigheid van de brancheorganisatie met elkaar in gesprek zijn gegaan, ziet de ombudsman als een belangrijke stap in deze ontwikkeling.
De ombudsman concludeert dat overlegvormen tussen een toezichthouder en brancheorganisatie nog zo goed geregeld kunnen zijn, maar dat dit niet garandeert dat het systeem van overleg en consultatie altijd werkt en bijdraagt aan goede besluitvorming. Bij de discussie rond de vrije tarieven in de mondzorg speelde er een grote politieke en maatschappelijke gevoeligheid en waren de onderlinge relaties zo verhard dat de brancheorganisatie en de NZa niet meer werkelijk in gesprek met elkaar waren.
Vereiste van transparantie-de-escalatie (communicatie> luisteren naar de burger)
Geen oordeel (beschouwing)
