In 2015 zijn veel overheidstaken naar de gemeenten verschoven. Ook taken in het sociaal domein. De Nationale ombudsman doet verschillende onderzoeken naar deze veranderingen. Dit onderzoek richt zich op de vraag of burgers invloed kunnen uitoefenen op hun eigen situatie als ze aangewezen zijn op de Participatiewet. Daarnaast kijken we ook of burgers voldoende worden betrokken bij de ontwikkeling van beleid en de uitvoering daarvan.
Uit het onderzoek is gebleken dat de meeste mensen die te maken hebben met de Participatiewet onvoldoende invloed op de eigen situatie ervaren. Dit geldt vooral bij de begeleiding naar betaald werk. Het aanbod van banen sluit vaak niet aan op de mogelijkheden en beperkingen van de mensen.
De meeste burgers die langdurig een bijstandsuitkering ontvangen, willen graag regelmatig contact met een vast aanspreekpunt. Zij willen het gevoel hebben dat ze niet vergeten zijn. De Nationale ombudsman vindt dat gemeenten moeten investeren in persoonlijk contact. Zorg voor vaste contactpersonen die regelmatig contact houden. Voor mensen die (nog) niet kunnen werken moet er ruimte zijn om een andere zinvolle tijdsbesteding op te pakken. Zo kunnen zij ook meedoen in de samenleving.
In sommige gemeenten is er geen cliëntenraad op het gebied van de Participatiewet (meer) aanwezig. Als cliënten van de Participatiewet niet of onvoldoende kunnen meepraten, dan gaat dat in tegen de bedoeling van de wetgever. De Nationale ombudsman vindt het belangrijk dat er in iedere gemeente een cliëntenraad is. En gemeenten moeten ervoor zorgen dat de cliëntenraad bekend wordt bij de achterban. Het is belangrijk dat cliëntenraden serieus worden genomen en vroegtijdig worden betrokken bij de ontwikkeling van beleid.
Uit het onderzoek blijkt ook dat burgers die een bijstandsuitkering ontvangen vaak bang zijn om een klacht in te dienen. Ze denken dat dit negatieve gevolgen voor hun uitkering kan hebben. Ze weten ook vaak niet waar zij een klacht kunnen indienen. Dit geldt vooral wanneer de gemeente haar taken laat uitvoeren door andere partijen. De Nationale ombudsman pleit daarom voor één loket waar burgers rechtstreeks heen kunnen met hun klachten.
