De overheid moet een burger die met een strafbeschikking of sepotbeslissing wordt geconfronteerd behoorlijk informeren. Volgens de ombudsman moet duidelijk zijn in welke juridische situatie hij is beland, wat de gevolgen zijn en welke rechtsmiddelen hij heeft.
Reinier van Zutphen: "Verdachte burgers zijn niet altijd op de hoogte. Terwijl de gevolgen verstrekkend kunnen zijn. Zo kunnen zij bijvoorbeeld een strafblad krijgen. Dat realiseert men zich vaak niet. Zoals bijvoorbeeld nu ook met de 'coronaboete', dat is niet alleen een boete, maar ook een aantekening. Dan heb je dus een strafblad. Behoorlijke informatieverstrekking is de basis voor toegang tot recht".
Volgens de ombudsman moet overheidsinformatie rondom strafbeschikkingen en sepotbeslissingen in ieder geval aan drie voorwaarden voldoen:
1. Zorg voor begrijpelijke en toegankelijke informatie
- Leg uit waarover de strafbeschikking of sepotbeslissing gaat door middel van verduidelijkingen en toevoegingen in of bij de beslissing. Het noemen van alleen een strafbaar feit met een wetsartikel of een sepotcode is niet voldoende, daar moet een (feitelijke) omschrijving bij.
- Vermijd juridisch en ambtelijk taalgebruik zoveel mogelijk.
- Richt een digitaal informatiesysteem zo in, dat dit toegankelijk is voor zoveel mogelijk burgers.
- Waarborg de beschikbaarheid van digitale informatie via een alternatief informatiekanaal.
2. Maak duidelijk wat de gevolgen zijn en wat een burger ertegen kan doen?
- Leg uit dat de burger als gevolg van de strafbeschikking of sepotbeslissing een strafblad heeft.
- Verwijs naar screeningsautoriteit Justis voor meer informatie over de mogelijke gevolgen van een strafblad.
- Geef uitleg over de verzetprocedure en benadruk daarbij dat de burger bij betaling afstand doet van het recht op verzet.
- Wijs op de mogelijkheid om het OM te verzoeken de sepotcode te wijzigen en op de klachtenprocedure bij de Nationale ombudsman.
3. Treed op als één overheid
- Informeer over de rol van de overheid. Dit betekent niet alleen over de eigen rol, maar ook over de rol van andere relevante overheidsinstanties.
- Help burgers altijd op weg en verwijs zo nodig naar het juiste loket.
- Werk samen met andere overheidsinstanties om een behoorlijke informatieverstrekking te waarborgen.
Voldoet de overheid niet aan een of meer van deze voorwaarden, dan handelt zij volgens de ombudsman niet behoorlijk.
De laagdrempelige toegang tot informatie en advies voor rechtszoekenden
Bij de start van het onderzoek in 2019 gaf de ombudsman aan ook aandacht te hebben voor de Iaagdrempelige toegang tot informatie en advies voor rechtzoekenden (als onderdeel van de herziening van het stelsel van gefinancierde rechtsbijstand). De Nationale ombudsman vroeg in gesprek met het Ministerie van Justitie en Veiligheid aandacht voor het burgerperspectief. Als belangrijk aandachtspunt ziet hij dat de overheid zich bij de inrichting van het nieuwe stelsel bewust moet zijn van de diversiteit van burgers. De overheid moet maatwerk bieden en toegankelijk zijn voor alle burgers. Op dit moment is de herziening onderwerp van discussie in de Tweede Kamer. De ombudsman ziet nu geen aanleiding voor verder onderzoek op dit punt, maar blijft de herziening nauwlettend volgen.
Voor burgers is een flyer ontwikkeld met 3 stappen om ervoor te zorgen goed geïnformeerd te zijn over een sepotbeslissing of strafbeschikking.
