Burgers krijgen nauwelijks of geen informatie van hun gemeente over de hoogte van de eigen bijdrage voor hun ondersteuning. Hierdoor worden zij maanden later overvallen door soms zeer hoge facturen die zij niet zomaar kunnen betalen. Dit concludeert de Nationale ombudsman in zijn rapport 'Een onverwacht hoge rekening'. De ombudsman noemt de eigen bijdrage-regeling in de Wmo tegenstrijdig. Ombudsman Van Zutphen: 'Er wordt van burgers verwacht dat zij zelf actief keuzes maken, maar de informatie die daarvoor nodig is, kan door gemeenten niet altijd worden gegeven.
Aanleiding voor dit onderzoek waren de vele klachten en signalen die de Nationale ombudsman direct of via de vereniging voor budgethouders Per Saldo ontving. De ombudsman stelde de 282 bij hem aangesloten gemeenten vragen over de manier waarop zij hun inwoners informeren over de eigen bijdrage.
Verantwoordelijk en oog voor burgers
De Nationale ombudsman concludeert dat de burger veelal de dupe wordt van de ingewikkelde uitvoering van de taakverdeling tussen Rijksoverheid en gemeenten. Wie hiervoor verantwoordelijk is, blijft onduidelijk. Dit constateerde de ombudsman in augustus 2015 eerder al in zijn onderzoek 'Pgb-trekkingsrecht en de (niet)lerende overheid' (2015/123). Daarin leidde een vergelijkbare complexiteit van het systeem ook tot problemen voor burgers. De ombudsman wil dat het burgerperspectief voorop staat en benadrukt daarom het belang van een lerende overheid. De ombudsman vraagt de staatssecretaris van VWS nadrukkelijk aandacht te schenken aan de ambivalentie in de eigen bijdrage-regeling. Daarnaast beveelt hij gemeenten aan de informatieverstrekking aan burgers te verbeteren en maatwerk toe te passen waar dat mogelijk is.
Kiezen zonder informatie
Burgers lieten de ombudsman weten dat, als zij van tevoren hadden geweten hoe hoog de eigen bijdrage voor hen zou worden, zij een andere keuze hadden gemaakt. Zij zijn in financiële problemen gekomen door hoge facturen, vaak over meerdere maanden tegelijk. Maar de gemeenten mogen volgens de wet zelf die berekeningen niet maken en kunnen deze informatie vooraf niet geven. Het rapport bevat enkele voorbeelden. Van Zutphen: 'Een vrouw, die van haar gemeente wilde weten hoe hoog de eigen bijdrage voor haar werd, kreeg hierop meermalen geen antwoord. Uiteindelijk kreeg zij onverwacht een rekening van €550 per maand, vijfmaal het bedrag dat ze eerder kwijt was.'
Achtergrond
Sinds 1 januari 2015 hebben gemeenten de zorg voor chronisch zieken en gehandicapten gedeeltelijk overgenomen van het Rijk. Gemeenten mogen van burgers een eigen bijdrage vragen. De Nationale ombudsman ontving in 2015 bijna 280 klachten en signalen hierover, 161 hiervan hadden betrekking op de eigen bijdrage ingevolge de Wmo. Via belangenvereniging voor budgethouders Per Saldo ontving de ombudsman nog eens 750 signalen van burgers. Gemeenten moeten hun burgers voorafgaand aan besluitvorming op een aanvraag informatie geven over het bestaan van een eigen bijdrage en de hoogte daarvan, maar dit kwam niet of nauwelijks in het keukentafelgesprek aan de orde. Veelal, omdat de gemeenten het zelf ook niet wisten. Hierdoor hebben burgers zich niet kunnen voorbereiden op de financiële consequenties ervan of niet vooraf de keuze kunnen maken om al dan niet van de ondersteuning af te zien.
