Wat staat er in 2019 allemaal op de agenda van de Nationale ombudsman? Van schuldhulpverlening tot knelpunten bij beschut werken: we houden ons bezig met verschillende onderzoeken, verkenningen, evenementen en terugblikken. Welke problemen worden hier nu precies mee aangepakt? Wat houdt zo’n onderzoek eigenlijk in? En nog belangrijker: wat heeft u eraan? Annemarie Tuzgöl is projectleider van de thema’s Schulden & Armoede en Toegang tot voorzieningen. Zij vertelt over één onderzoek uit eigen beweging, één vervolgonderzoek en één verkenning in 2019.
Knelpunten bij beschut werken (onderzoek)
‘’Af en toe ontvangen wij klachten van mensen die problemen hebben met beschut werk. Wat dat is? Als je wel kunt werken, maar meer begeleiding nodig hebt, omdat je bijvoorbeeld een lichamelijke, verstandelijke of psychische beperking hebt. Waar deze mensen tegenaan lopen? Een voorbeeld: iemand wordt gepest op het werk. Hij heeft geprobeerd het te bespreken, maar er verandert niets. Veel mensen durven zo’n probleem niet aan te kaarten. Want wat gebeurt er als hun baas boos wordt en ze hun baan kwijtraken? En als ze het al willen melden, waar kunnen ze dan eigenlijk terecht met hun klacht?
Wij merken dat het binnen de gemeente ingewikkeld geregeld is. Mensen werken op een sociale werkplaats. Ze stellen bijvoorbeeld cadeaupakketten van Rituals samen. Niet de werkplaats, maar de gemeente is verantwoordelijk voor deze werknemers. Ambtenaren bij de gemeente weten dit soms niet. Als werknemers zich bij de gemeente melden met hun klacht, dan worden zij weer teruggestuurd naar de sociale werkplaats.
In januari 2019 hebben we het meldpunt ‘Beschut werk’ geopend. Mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt kunnen een probleem aan ons doorgeven. Hetzelfde geldt voor familieleden en hulpverleners. Deze signalen hebben wij nodig voor ons onderzoek. Wij willen weten waar mensen precies tegenaan lopen in de praktijk. Wat gebeurt er eigenlijk met hun klachten? Na een aantal maanden gaan we in gesprek met sociale werkplaatsen en wethouders van gemeenten. Herkennen zij het beeld dat uit de meldingen komt? Zijn gemeenten zich bewust van hun verantwoordelijkheid? In november publiceren wij ons rapport. Het doel: mensen op beschutte werkplekken moeten beter weten waar ze terecht kunnen met een probleem.
Vooruitlopend op de uitkomsten van dit onderzoek, hebben we een informatieve animatie ‘Meld klachten over beschut werk’ laten maken. Speciaal voor mensen die problemen ervaren met beschut werk. Maar natuurlijk ook voor organisaties die deze groep mensen met raad en advies bijstaan.’
Vrouwen in de knel (vervolg)
‘’In 2017 hebben we onderzoek gedaan naar vrouwen die in een vrouwenopvang zitten. Waar lopen zij vooral financieel gezien tegenaan? We hebben gezien dat het regelen van een eigen inkomen lastig is voor veel vrouwen: het duurt lang en zorgt voor administratief gedoe. Ook hebben ze na hun verblijf moeite een sociale huurwoning te krijgen of ontvangen ze ineens geen huurtoeslag meer. Bij dit soort zaken werken gemeenten niet goed samen. Als een vrouw naar een andere gemeente verhuist dan de plaats waar de opvang was, zorgt dat ook voor issues. In de nieuwe gemeente gelden bijvoorbeeld andere regels. Zo kan de vrouw weer opnieuw beginnen met een aanvraag voor een bijstandsuitkering.
‘Mensen met een schuld moeten weten dat ze recht hebben op hulp van de overheid’
We vroegen het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en gemeenten in 2017 deze problemen aan te pakken. Een jaar later begonnen we met een vervolgonderzoek. Welke problemen zijn in de tussentijd opgelost? En wat moet er nu gebeuren? Dat bespraken we in een rondetafelgesprek met opvanglocaties en gemeenten. Volgende week, 14 mei, is het vervolgonderzoek klaar. Hierin benoemen we wat inmiddels is opgepakt en wat nog steeds knelt.
Uiteindelijk hopen we dat vrouwen in de opvang tegen minder financiële problemen aanlopen. Zij hebben het al zo moeilijk. Hulpverleners moeten hulp kunnen bieden en niet alleen maar bezig zijn de financiële regelingen voor bewoners in orde te maken. Als overheid moet je financiële regelingen niet zo ingewikkeld en streng maken. Dit onderzoek richt zich op vrouwen in de opvang, maar we hopen dat mannen in de opvang hier ook voordeel van hebben.’’
Gemeentelijke schuldhulpverlening (verkenning)
‘’Schuldhulpverlening staat ook hoog op de agenda van de Nationale ombudsman. Dit jaar kijken we onder andere naar de dalende instroom in de Wet schuldsanering natuurlijke personen (Wsnp). Wat dat is? Een wettelijke regeling die het mogelijk moet maken na drie jaar weer schuldenvrij te zijn. Schuldeisers – dus ook de overheid – moeten actief meewerken aan een traject, om mensen met een schuld te helpen.
Er is iets vreemds aan de hand met deze wet. Zo’n 1,4 miljoen huishoudens in Nederland hebben financiële problemen, blijkt uit de brief van Tamara van Ark, staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, aan de Tweede Kamer. Toch daalt het aantal mensen dat een Wsnp aanvraagt. Hoe kan dat? Op deze vraag gaan wij een antwoord zoeken. Dat doen we met een verkenning. Met andere woorden: we gaan kijken wat andere partijen al ondernemen als het gaat om de dalende instroom in de Wsnp. En op welke manier wij daarbij kunnen helpen, als dat nodig is. In het najaar van 2019 willen we klaar zijn met deze verkenning.
Mensen met een schuld moeten weten dat er zoiets als de Wsnp bestaat. Dat ze recht hebben op hulp van de overheid, ook als ze er met de gemeente niet uitkomen. Uiteindelijk is het doel dat minder mensen een schuld hebben én dat die schuld kleiner wordt.’’
Ombudsagenda 2019
Lezen welke onderzoeken, events, verkenningen en terugblikken er nog meer op stapel staan in 2019? Bekijk de Ombudsagenda 2019.
