Vijf vragen aan Joris Baecke van ZLTO
Boeren krijgen meer op hun bord dan enkel de voedselproductie. Van landschapsbeheer tot stikstofvermindering, er wordt nogal wat van de huidige boeren en tuinders gevraagd. Tijdens zijn provincietour door Zeeland gaat Nationale ombudsman Reinier van Zutphen samen met Zeeuwse ombudsman Gertjan van der Brugge* met hen in gesprek om te horen wat er speelt bij agrarische ondernemers in Zeeland. Hoe ervaren zij het contact met de overheid? Waar lopen zij tegenaan in hun dagelijks werk? We bespraken de meest opvallende zaken met Joris Baecke, vicevoorzitter van de Zuidelijke Land- en Tuinbouworganisatie (ZLTO) en voorzitter van ZLTO Zeeland.
1. Waarom is een vereniging zoals de ZLTO nodig voor boeren en tuinders?
"Individuele boeren en tuinders zijn slechts kleine schakels vergeleken met de grote spelers in de voedselketen, zoals inkooporganisaties, de levensmiddelenindustrie, supermarkten en ook de overheid. Het is belangrijk om ons te verenigen. Samen staan we sterk. Er wordt veel van ons verwacht. Als voedselproducent, maar ook op het gebied van maatschappelijke vraagstukken als landschapsonderhoud en klimaat. Sommigen zien onze akkers en weilanden slechts als potentiële ruimte die ook voor iets anders gebruikt kan worden, voor de aanleg van zonneparken, wegen of natuur bijvoorbeeld. De ZLTO komt op voor de belangen van boeren en tuinders om toekomstperspectief te creëren voor agrarische bedrijven."
2. U bent zelf akkerbouwer. Is dat te combineren met uw werk als voorzitter van de ZLTO?
"Ik moet tijd vrij maken om de agrarische sector te vertegenwoordigen, maar juist de combinatie is leuk. Ik verbouw aardappelen, uien, suikerbieten, bonen en granen, dus ik weet wat het is om boer te zijn. De ene dag sta ik op het land, de andere dag spreek ik namens ZLTO met bijvoorbeeld de Nationale ombudsman. Zo probeer ik namens collega's ons perspectief te verbeteren. Het is heel verstandig en ook nodig dat de ombudsman ons bezoekt. Het komt niet direct bij agrariërs op om aan te kloppen bij de Nationale ombudsman als er een probleem is met de overheid. Zo'n bezoek werkt wel om meer bekendheid te creëren voor die mogelijkheid."
3. Tegen welke zaken lopen boeren en tuinders op in contact met overheden?
"We hebben te maken met soms tegenstrijdige wetgeving. Bijvoorbeeld bij gewasbescherming. Er is veel te doen om glyfosaat, dat in het onkruidbestrijdingsmiddel Roundup zit. Het is zorgvuldig getest op risico's voor mens, dier en milieu en toegelaten in de EU. Bepaalde politici willen echter dat boeren stoppen met het gebruik, de emotie regeert. Tegelijkertijd wordt boeren geadviseerd omwille van CO2-reductie zo min mogelijk te ploegen. Maar als je niet ploegt ontstaat onkruid, en dat moet je dan bestrijden. Met Roundup, maar daar willen sommigen juist vanaf. Nog een voorbeeld: als het gaat om dierenwelzijn is het heersende beeld: de koe moet in de wei. Maar redenerend vanuit het milieu kan de koe beter in de stal, om uitstoot op te vangen. Waar moeten agrariërs dan in investeren? Bovendien, de overheid is niet gevrijwaard van emotie. Aan de ene kant staat de wetenschappelijke beoordeling, aan de andere kant de publieke opinie. Die laatste gaat dan toch vaak overheersen en dat drijft boeren tot wanhoop."
4. Wat zijn de twee belangrijkste zaken waar Zeeuwse boeren en tuinders momenteel mee temaken hebben in relatie tot de overheid?
"Allereerst is er de prijsvorming. Een zaak waarover landbouwminister Carola Schouten zich onlangs al uitsprak: ‘Ons eten is te goedkoop.’ Hoe kan het zijn dat een boer maar vijftien cent krijgt voor een kilo uien. En dat precies hetzelfde product in de supermarkt €1,50 kost? Er wordt veel van boeren verwacht als het gaat om investeringen in duurzaamheid. En er is ook veel mogelijk, maar er zijn maar kleine marges. Als boeren slechts vijf cent per kilo uien meer zouden krijgen, kunnen we al veel duurzaamheidswensen vervullen.
"De investering moet niet alleen bij de boeren liggen"
Een ander actueel probleem is de beschikbaarheid van zoet water om gewassen te irrigeren. We hebben al twee droge zomers achter de rug. Verzilting is een grote bedreiging in Zeeland. Maar de beschikbaarheid van zoet water is een landelijk vraagstuk. Boeren kunnen daarin een rol spelen en bodemwater vasthouden in tijden van veel neerslag. De investering moet echter niet alleen bij de boeren liggen. De overheid zou de benodigde infrastructuur moeten aanleggen zodat we zoet water in de bodem kunnen opvangen."
5. Wat verwachten jullie van de overheid?
"We verwachten een eigentijdse kijk op de sector. Veel discussies zijn achterhaald, bijvoorbeeld die over megastallen. Twee bedrijven naast elkaar met allebei 150 koeien mag. Maar één bedrijf met 250 koeien is volgens de definitie van de overheid een megastal. Voor het welzijn van de koeien is een megastal geen probleem. En beredeneerd vanuit de huidige discussie over stikstof is één groot bedrijf juist beter om uitstoot te verminderen. Overheden moeten hier nuchter naar kijken en de discussie zuiver voeren. Omdat ze elke vier jaar opnieuw gekozen worden bestaat de verleiding om mee te roepen met de massa, dan wordt de discussie gekaapt. Overigens is het contact tussen boeren en overheden in Zeeland goed. Er is veel kennis bij de overheden, gemeente, provincie, waterschap. En zij zijn trots op de agrarische sector."
De agrarische sector is bij veel actuele vraagstukken betrokken. Boeren en tuinders uit het zuiden van het land zijn verenigd in de ZLTO en ook de ombudsman komt op voor hun belangen bij de overheid. Wilt u meer weten over hoe de Nationale ombudsman opkomt voor úw belangen lees dan meer over onze werkwijze. Gaat er iets mis tussen u en een gemeente in Zeeland? Neem dan contact op met de Zeeuwse ombudsman.
*In Zeeland zijn twee ombudsmannen actief: de Zeeuwse ombudsman en de Nationale ombudsman. De Zeeuwse ombudsman behandelt alleen klachten over de Zeeuwse gemeenten, de Nationale ombudsman helpt bij problemen met de provincie, het waterschap en alle rijksoverheidsinstanties.
Waarom brengt de Nationale ombudsman dit?
Elk jaar gaan Nationale ombudsman Reinier van Zutphen en zijn team drie dagen naar een provincie in Nederland. Deze week is de provincie Zeeland de negende halte van deze tour. Het team gaat daar met zo veel mogelijk inwoners, bestuurders en medewerkers van (overheids)instanties in gesprek. Tijdens deze provincietour wil de Nationale ombudsman een goed beeld krijgen van wat er speelt tussen de inwoners van Zeeland en de overheid.