Sara Steenstra (niet de echte naam) heeft een psychische beperking. Sara krijgt al enige jaren begeleiding aan huis. Hierdoor kan ze zelfstandig blijven wonen. Deze hulp wordt betaald uit de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) door het Rijk. Dat loopt prima. Dan wordt de AWBZ afgeschaft per 1 januari 2015. Vanaf dat moment is de gemeente verantwoordelijk voor de zorg die Sara krijgt. Dat staat in de nieuwe Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo).
Sara wil de begeleiding graag blijven krijgen en laat dit haar gemeente weten. Een goed gesprek met de gemeente volgt. Een zogenaamd keukentafelgesprek. Ze blijft de hulp krijgen vanuit de Wmo. Hierover krijgt ze een brief. Daarin staat dat ze een eigen bijdrage moet betalen voor ondersteuning. Het Centraal Administratiekantoor (CAK) berekent en int die bijdrage. In hun folder staat de volgende indicatie van de bijdrage: het uurtarief kan hoger zijn dan het tarief van €14,- in 2014. De gemeente bepaalt het nieuwe tarief. Sara betaalde eerder een eigen bijdrage over een vast uurtarief van €14,20 per uur. Per maand kwam ze dan uit op €120,- euro. Dat kon zij opbrengen.
Sara vraagt aan de gemeente wat ze nu kan verwachten aan kosten. Ondanks meerdere keren bellen krijgt ze geen duidelijkheid. De gemeente blijft verwijzen naar het CAK. Maar dat klopt niet: het is de gemeente die het nieuwe uurtarief bepaalt. Toch kan de gemeente niet meer informatie geven. Dan valt de eerste rekening op Sara's deurmat. Wat blijkt? Ze moet een eigen bijdrage van €550,- per maand betalen. Ze schrikt enorm. Dat kan ze niet betalen. Het is vijf keer zoveel als voorheen! De gemeente had haar dat echt moeten vertellen. Dan had ze nog de keuze gehad. Nu moet Sara de rekening betalen omdat dat door de wet is vastgesteld.
Sara staat hierin helaas niet alleen. Veel mensen in dezelfde situatie klopten hierover bij mij aan. Mijn rapport hierover is woensdag verschenen. Gemeenten informeren mensen als Sara onvoldoende over de hoogte van de eigen bijdrage. Gevolg: onverwacht hoge rekeningen, niet kunnen betalen en financiële problemen. Vele van hen hadden een andere keuze gemaakt als ze dit hadden geweten.
Gemeenten zeggen dat ze niet kunnen aangeven hoe hoog de eigen bijdrage gaat worden. Ze beschikken niet over alle informatie die daarvoor nodig is. De eigen bijdrage is namelijk inkomensafhankelijk en die inkomensgegevens heeft alleen het CAK. Maar die kan pas de hoogte vaststellen als de gemeente heeft doorgegeven welke ondersteuning iemand krijgt. En dat is te laat. Dan zijn de kosten meestal al gemaakt.
De regelingen voor het bepalen van de eigen bijdrage lijken niet goed op elkaar afgestemd. Ik heb de overheid gevraagd om een oplossing. Gemeenten moeten intussen - voor zover mogelijk - mensen beter informeren en kijken of soms extra financiële ondersteuning nodig is.
