Burgerinitiatieven, hoe werkt dat nou in de praktijk? We bezochten ‘Woeste Willem’, een natuurspeelplaats voor kinderen in Deventer. Een initiatief dat begon bij een gulle gever: Willem Waanders. De oud-bewoner van de wijk De Worp schonk een groot geldbedrag aan de gemeente. Geld dat gebruikt moest worden om het Worpplantsoen mooier te maken. Bewoners konden plannen indienen. Eén van die plannen was de aanleg van ‘Woeste Willem’. Wij spraken met coördinator John Vos, initiatiefneemster Nienke Nijhoff en een aantal bezoekers.
Voordat de trein de IJssel oversteekt en aankomt op station Deventer, rijdt hij langs een klein, afgelegen woonwijkje: De Worp. Hier ligt het Worpplantsoen, het oudste stadswandelpark van Nederland. De trots van vele inwoners van de Worp. En sinds ruim een jaar ook voor kinderen een paradijs. Want hier ligt ‘Woeste Willem’: de eerste en enige natuurspeelplek in Nederland tussen een rivier en een dijk. Die ligging zorgt voor extra speelplezier. Kinderen kunnen met klei spelen en over boomstammen lopen. We zien een waterpomp in het zand en zelfs een speelschip. Bijna alles gemaakt van natuurlijke materialen.
Het is een koude woensdagochtend. Druk is het niet, maar dat is in de zomer wel anders, volgens initiatiefneemster Nienke Nijhoff. ‘De positieve reacties waren overdonderend’, vertelt de inwoonster van De Worp. Woeste Willem is alles geworden waar ze van droomde.
Een groene en avontuurlijke speelplek
Nijhoff houdt zich bezig met speelplekken en schoolpleinen. Vaak kunnen die groener en avontuurlijker, vindt ze. Hetzelfde geldt voor het Worpplantsoen. ‘Heel mooi’, omschrijft Nijhoff het park, ‘maar om te spelen was het best saai.’
Net op tijd stuurde ze haar idee naar de Werkgroep Waanders. Die groep mocht van de gemeente de erfenis van Willem Waanders verdelen over een aantal burgerinitiatieven. ‘We vroegen iedereen in de wijk met ideeën te komen’, vertelt John Vos. Hij is de voorzitter van Werkgroep Waanders. Wel 43 ideeën werden ingestuurd: van nestkastjes voor vogels tot een gedenkteken voor meneer Waanders. Er was €120.000 beschikbaar. De ideeën werden getoetst op bijvoorbeeld haalbaarheid en duurzaamheid. Daar kwam een lijst uit. De werkgroep begon bij het ‘beste’ idee en ging door tot het geld op was. ‘Maar’, zegt Vos, ‘kwam je met een idee, dan moest je het ook zelf uitvoeren. Anders ging het niet door.’
Voor de ondernemende Nienke Nijhoff was dat geen probleem. Dit is zo gepiept, dacht ze toen ze groen licht kreeg. Samen met een ecologisch hovenier begon ze aan de voorbereiding van het ontwerp. De provincie Overijssel schonk ook nog €75.000. ‘We hadden zoveel geld om iets moois te maken’, zegt Nijhoff. ‘Ik dacht dat de natuurspeelplek eind 2016 wel open kon. Een beetje naïef’, lacht ze.
Obstakels overwinnen
‘Het was frustrerend’, vindt Vos. ‘Alle instanties waarmee we te maken hadden, wilden een natuurspeelplaats. De gemeente, de provincie, waterschap, Rijkswaterstaat. Het plan was er, het geld was er. En toch liep het niet.’ Waar dat aan lag? ‘Er waren een hoop obstakels’, vertelt Nijhoff. ‘Zo lag er een spoorbrug naast de natuurspeelplaats. Die was in de oorlog gebombardeerd. Nog ongeveer dertig bommen zaten in de grond.’
Wat Nijhoff en Vos vooral vervelend vonden, was dat bepaalde onderdelen van de provincie en gemeente traag werkten. Iedereen had een mening en alles moest volgens de regels. Nijhoff wilde een brug laten bouwen door een boomkunstenaar. ‘Dat ging zomaar niet’, zegt ze. ‘We moesten een tekening inleveren, aan de vaste procedure voldoen. Terwijl de brug een ander doel had: het was een speelbrug!’ Ook de communicatie van de provincie kon volgens Nijhoff beter. ‘Je weet niet wat ze daar de hele tijd doen. We moesten zelf vragen om een update.’
Eind 2017 werd Woeste Willem geopend. Nijhoff heeft er wel eens over gedacht te stoppen met het project. Waarom ze toch doorging? ‘Ik kreeg veel steun vanuit de gemeente. Daar hadden we een klantregisseur. Zij regelde veel: vergunningen en het contact met de provincie.’ Die steun, en haar eigen geloof in Woeste Willem, zorgden ervoor dat Nijhoff de obstakels overwon.
Bewoners meenemen in het proces
Woeste Willem is dan wel een speelplek in de natuur, de huizen staan dichtbij. ‘Ja, ik was even vergeten dat de buren ook nog wat te zeggen hadden. Toen die van het ontwerp hoorden, dachten ze bij wijze van dat er een pretpark gebouwd werd.’ Meteen stelden Nijhoff en Vos de mensen gerust op een buurtavond. Vos: ‘Je moet bewoners meenemen in het proces. Hen op de hoogte houden.’
De meeste bezoekers die wij spreken in Woeste Willem voelen zich goed geïnformeerd. Ook zijn ze vol lof over de natuurspeelplaats. Toch is één vrouw, die haar naam liever niet noemt, minder positief. ‘Nee, ik was in eerste instantie niet enthousiast. Het idee is leuk, maar dit is een beschermd natuurgebied. Tuurlijk, ik zie veel kinderen plezier maken, maar ik denk nog steeds: liever een andere plek. Voor je het weet is het hier een veredeld stadspark.’
Wenda Tieman (44) vindt Woeste Willem ‘een leuke speelplek, zo aan de IJssel’. De verpleegkundige woont vlakbij en is vandaag op pad met haar buurjongetje. Ook met haar nichtjes is ze hier vaak te vinden. ‘De plek brengt mensen samen. Laatst was er een nieuwjaarsborrel, terwijl de kinderen lekker aan het spelen waren. Ouders moeten wel goed op de kinderen letten, zo dichtbij het water, maar dat doen ze ook.’
Verderop ontmoeten we Trijntje Koers (59) met haar twee kleinkinderen. Ze woont al 37 jaar op De Worp, ‘zoals we dat hier zeggen’, en kende Willem Waanders goed. Woeste Willem vindt ze geweldig. ‘Ik zou zelf niks anders hebben gedaan. Het is een speelparadijs. De opening was ook een groot feest. Verzorgd door de kinderen!’
Praktische tips
Zou Nienke Nijhoff iets anders aangepakt hebben, achteraf gezien? ‘In het ontwerp niet’, zegt ze beslist. ‘Maar ik zou minder vaak wakker liggen, denk ik. Hoe lang het soms ook duurt, uiteindelijk komt het goed.’ Dat denkt Vos ook. Hij heeft veel ervaring met burgerinitiatieven. ‘Mensen denken soms: hup, naar de gemeente en volgende maand is het klaar. Dan zeg ik: neem de tijd. Het gaat sowieso een jaar duren. Maar geef niet op: houd vast aan je idealen.’
Andere tips van het tweetal: ‘Vergeet niet wat je voor ogen had, maar stel je soepel op in je ontwerp. Je krijgt altijd te maken met mensen die het anders willen. Wees meegaand. Ik gaf het aan als ik iets onzin vond, maar je kunt niet te principieel zijn. Dan komt er niks van. En dat is dan weer zonde’, aldus Nijhoff.
Vos vult aan: ‘Leg afspraken altijd goed vast. Vooral in gesprekken die niet zo officieel zijn.’ Ook zegt hij eerlijk: ‘Initiatief nemen is stap 1, maar stap 2 – je project langere tijd in stand houden – is moeilijker.’ Woeste Willem gaat het lukken, dat weet hij zeker. Het had wat voeten in de aarde, maar hoe hard het ook waait, Woeste Willem staat stevig vast.
Waarom brengt de Nationale ombudsman dit verhaal?
De ombudsman vindt het belangrijk dat iedereen erop kan rekenen dat hij of zij een volwaardig gesprekspartner is voor de overheid. Rond burgerinitiatieven zorgt dit soms voor nieuwe uitdagingen en vraagstukken. Met het onderzoeksrapport ‘Burgerinitiatief, waar een wil is…’ beschrijft de ombudsman wat burgers van de overheid op dit gebied mogen verwachten. Ook noemt de ombudsman drie uitgangspunten en een aantal aanbevelingen. Ter inspiratie geven we hier een inkijkje in een burgerinitiatief.
Hebt u als burger een idee of initiatief voor uw buurt, wijk of stad? Ga in gesprek met uw gemeente! Er is bij de overheid vaak meer mogelijk dan u denkt. Komt u er zelf niet uit met uw gemeente? Omdat u geen of onduidelijke informatie krijgt of uw gemeente gemaakte afspraken niet nakomt? Of u krijgt geen reactie van uw gemeente op een voorstel of ingediende klacht? Dien dan online een klacht in bij ons of bel gratis met 0800 - 335 55 55. Wij staan voor u klaar.
