Aanleiding en doel
Vreemdelingenbewaring heeft als doel mensen die niet in Nederland mogen verblijven, beschikbaar te houden voor uitzetting. Over de manier waarop dit gebeurt is al jaren discussie; mensen verblijven in detentie maar het is geen straf. In 2015 is een wetsvoorstel ingediend waarin de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid een nieuw regime voorstelt. Dit nieuwe regime houdt in dat er afdelingen zijn met meer vrijheden en afdelingen met een strenger regime. Sinds mei 2017 werkt detentiecentrum Rotterdam -vooruitlopend op de invoering van dit nieuwe systeem- met dit regime. Voor de Nationale ombudsman aanleiding te onderzoeken hoe dit regime in de praktijk werkt. Doet het recht aan het uitgangspunt dat vreemdelingen in vreemdelingenbewaring maximale vrijheden moeten genieten? Het gaat hier immers om een bestuursrechtelijke maatregel en is geen bestraffing. Doel van de ombudsman is constructief meekijken en verbetersuggesties te doen waar nodig. Hiervoor heeft hij onder meer detentiecentrum Rotterdam bezocht en gesprekken gevoerd met diensten, personeel en vreemdelingen in het detentiecentrum en met betrokken belangenorganisaties.
Tijdens zijn onderzoek heeft de ombudsman gezien dat de directie van het detentiecentrum Rotterdam te maken heeft met een groep bewoners die overlast veroorzaakt en daarmee de veiligheid van medebewoners en personeel in gevaar brengt. Deze groep -zo’n 15 tot 20% van de bewoners- vereist een andere aanpak. Naast de gedane aanbevelingen in zijn rapport, wil de Nationale ombudsman graag in gesprek over deze lastige situatie waarmee de directie van het detentiecentrum Rotterdam te maken heeft. Hiervoor nodigt hij betrokken beleidsmakers en uitvoerders van vreemdelingenbewaring graag uit.
Aanbevelingen
De Nationale ombudsman doet de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid aanbevelingen om zo spoedig mogelijk een aantal veranderingen door te voeren in detentiecentrum Rotterdam. Deze veranderingen dragen bij aan het bestuursrechtelijke karakter van vreemdelingenbewaring:
• Zorg voor een zinvolle dagbesteding voor vreemdelingen. Geef hen bijvoorbeeld de mogelijkheid werk te verrichten of een kortlopende opleiding te volgen die ook waardevol is bij terugkeer in het land van herkomst;
• Pas de accommodatie aan zodat die past bij het bestuursrechtelijke karakter van vreemdelingenbewaring en bied vreemdelingen de mogelijkheid voor verblijf in een eenpersoonscel;
• Wees uiterst terughoudend met het plaatsen van vreemdelingen in afzondering;
• Pas afzondering als strafmiddel niet langer toe als een vreemdeling een meerpersoonscel weigert;
• Zorg voor standaard medisch toezicht bij alle gevallen waarin een vreemdeling in afzondering zit.
