Slachtoffers begeleiden en ze een stem geven in het strafproces. Dat zijn belangrijke doelen van Slachtofferhulp Nederland. Simone Schuitema werkt hier als teamleider op de afdeling Juridische dienstverlening. Hoe helpt zij slachtoffers? En tegen welke problemen met de overheid lopen zij aan?
Ze praat er makkelijk over, maar Simone Schuitema komt heftige casussen tegen in haar werk. Slachtofferhulp Nederland helpt slachtoffers en nabestaanden van misdrijven, verkeersongevallen en calamiteiten. De medewerkers bieden slachtoffers een luisterend oor en informatie over het verwerkingsproces. Maar ook praktische en juridische ondersteuning.
Veelvoorkomende delicten
Op de afdeling Juridische dienstverlening werken vrijwilligers en juridisch medewerkers. Een aantal juridisch medewerkers maakt ook deel uit van het ZSM-loket.
Het ZSM-loket is een samenwerkingsverband tussen de politie, het openbaar ministerie (OM), de reclassering, de Raad voor de Kinderbescherming, Halt en Slachtofferhulp. Simone: “Samen behandelen we zaken van verdachten die gehoord worden voor veelvoorkomende eenvoudige delicten.”
Uitgaansgeweld is een voorbeeld van zo’n delict. Simone: “Wij bekijken de aangifte en bellen het slachtoffer. Wat is er gebeurd? Hoe wil jij dat de zaak wordt afgedaan? De een is tevreden als de verdachte ‘sorry’ zegt. De ander wil een schadevergoeding. Wij geven dit door aan de officier van justitie.”
Hulp bij het strafproces
De afdeling Juridische dienstverlening behandelt zaken die doorstromen vanuit het ZSM-loket, maar ook zwaardere zaken. Denk aan zedenzaken en stalking. Juridisch medewerkers kunnen het slachtoffer helpen zodra het OM heeft besloten wat er met de zaak gebeurt.
“We informeren slachtoffers over hun rechten in het strafproces”, vertelt Simone. “We gaan na wat hun wensen zijn en wat in hun belang is. Daarna bespreken we van welke rechten het slachtoffer gebruik wil maken. Wij ondersteunen hierbij.”
Besluit het OM een zaak niet te vervolgen? En wil het slachtoffer bezwaar maken tegen deze beslissing? Simone: “Dan verwijzen wij naar onze website. Hier staat alle informatie die het slachtoffer nodig heeft om bezwaar te maken.”
Schade in kaart brengen
Als er wel een strafzaak komt, helpen juridisch medewerkers onder andere bij het eisen van een schadevergoeding. Simone: “We brengen in kaart welke schade het slachtoffer heeft geleden. Materieel, maar ook immaterieel. Bijvoorbeeld als er sprake is van letsel. Of als het incident psychische impact heeft op het slachtoffer.”
Om een schadevergoeding te kunnen eisen, zijn bewijsstukken nodig. Simone: “Denk aan een werkgeversverklaring als het slachtoffer inkomen is misgelopen door het delict. Of aan bonnetjes voor materiële schade.”
Soms lukt het een slachtoffer niet de bewijsstukken op tijd aan te leveren. “Dan houdt het op”, vertelt Simone. “Zonder bewijs kan er voor bepaalde schadeposten geen schadevergoeding worden geëist.”
Mee naar de rechtbank
In sommige gevallen wil het slachtoffer begeleiding tijdens de rechtszitting. Simone: “Dan gaat een juridisch medewerker mee naar de rechtbank. Heeft een slachtoffer spreekrecht? Dan kunnen wij helpen bij het opstellen van de spreekrechtverklaring.”
De juridische afdeling houdt de uitspraken van het OM zo goed mogelijk in de gaten. “Soms bellen slachtoffers ons zelf na een uitspraak”, vertelt Simone. “Bijvoorbeeld omdat de schadevergoeding of de straf lager is dan ze hadden verwacht. Wij proberen dan uit te leggen waarom dat zo is. Als het nodig is, verwijzen we slachtoffers door naar het OM voor een extra toelichting.”
‘Nooit meer iets gehoord’
Slachtoffers krijgen te maken met verschillende overheidsinstanties. Vooral in de communicatie lopen zij tegen problemen aan. Simone: "Slachtoffers vinden vaak dat de politie en het OM ze niet goed op de hoogte houden. Omdat ze lange tijd niets horen. Wat slachtoffers vaak niet weten, is dat een zaak soms maanden duurt. Zij denken dan: Ik heb nooit meer iets gehoord, dus ze zijn er niet mee bezig.”
Simone en haar collega’s leggen in zo’n geval uit waarom het slachtoffer nog niets heeft gehoord. Simone: “Vaak is er een verklaarbare reden. Maar af en toe hebben slachtoffers gelijk. Dan geven wij aan bij het OM of de politie: ‘Dit duurt te lang. Kom in actie!’”
Beperkte informatie
Een ander knelpunt is dat de informatie die slachtoffers krijgen beperkt is. Simone: “Stel dat er geen bewijs is. Dan kan het voor het OM een makkelijke beslissing zijn om een zaak niet te vervolgen. Voor het slachtoffer kan dat heel pijnlijk zijn. Wij leggen het slachtoffer dan uit hoe een beslissing wordt genomen. Als het slachtoffer een inhoudelijke toelichting wil, verwijzen we diegene door naar het OM.”
Slachtofferhulp helpt slachtoffers alleen bij inhoudelijke vragen over een zaak. Hebben slachtoffers een klacht over de manier waarop een overheidsinstantie ze behandelt? “Dan adviseren we ze om eerst contact op te nemen met de instantie zelf”, vertelt Simone. “Komen ze er samen niet uit? Dan verwijzen we door naar de Nationale ombudsman. Die kan slachtoffers verder helpen.”
Hier kunt u terecht als professional
Helpt u ook mensen die problemen hebben met de overheid? En komt u er met de overheid niet uit? De Nationale ombudsman kan u helpen. Bel ons speciale nummer voor professionals: 070-3563550.
