Van wijkverpleegkundigen tot schuldhulpverleners: professionals weten wat er écht speelt bij hun cliënten. Die praktische wijsheid moeten we vaker gebruiken. Dat vinden onderzoekers Sophie Albers en Albert Jan Kruiter van het Instituut voor Publieke Waarden. Vier praktische lessen voor en door professionals.
Waardeer en gebruik de praktische wijsheid van professionals. Die boodschap hebben Sophie en Albert Jan voor beleidsmakers, gemeenten en politici in hun boek ‘Doen wat goed is’. Wat praktische wijsheid precies is? Sophie: “Soms schiet technische en rationele kennis tekort. En leiden regels en protocollen juist tot onrechtvaardigheid. Maar als hulpverlener moet je toch handelen, want je wil je cliënt helpen. Dan moet je vertrouwen op je praktische wijsheid.”
“Je gaat op zoek naar het juiste midden tussen twee doorgeslagen uitersten”, legt de onderzoeker uit. “Tussen de regels en ruimte. Je doet wat volgens jou goed is, op dat moment. Dat hangt af van de context. Wat helpt jouw cliënt in deze situatie het beste?”
Simpele oplossingen
Professionals weten het beste wat hun cliënten nodig hebben, volgens Sophie. “Ze bedenken soms praktische en simpele oplossingen voor vraagstukken waar beleidsmakers en bestuurders jaren mee worstelen.”
Neem sociaal werker Leendert*. Hij wil dat zijn cliënt Malika (15) kan wonen bij haar oom, want ze is wees geworden. Haar oom woont nog niet zo lang in Nederland. Volgens Leendert is het voor Malika beter als ze bij haar familie woont en niet in de jeugdopvang. Maar deze oplossing past niet in het beleid van de gemeente.
Zulke voorbeelden komen vaker voor, weet Sophie uit ervaring. “Professionals worden vaak teruggefloten als ze een ander idee hebben. Bijvoorbeeld omdat hun leidinggevenden vinden dat er al genoeg werk ligt. Een andere reden: er is geen geld voor. Of iets wat een cliënt helpt, past niet binnen ‘de bestaande regels’.”
Benieuwd hoe andere professionals dan toch handelen? Doe je voordeel met deze vier praktische lessen.
1. Stel jezelf de vraag: welk probleem moeten we eerst oplossen?
“Stel dat je cliënt psychische problemen heeft door schulden”, noemt Sophie. “Dan kun je hem adviseren in therapie te gaan, maar dat lost de schulden nog niet op. Die moet je eerst aanpakken.”
Iemand die dat volgens haar goed doet, is wijkteamprofessional Ans*. Zij helpt een gezin met grote schulden. Ans komt daar vaak over de vloer. Zo komt ze erachter dat sommige gezinsleden letterlijk ziek zijn geworden van hun schulden. Ze komen al jaren bij de huisarts met gezondheidsklachten. Ans vraagt zich af waarom zij pas zo laat in beeld kwam. Had niemand deze klachten eerder gesignaleerd?
Dus klopt Ans aan bij de huisarts. “Je moest eens weten hoeveel mensen hier komen vanwege stress door geldgebrek”, zegt hij. “En ik kan bijna niets voor ze doen. Zo frustrerend!” Samen besluiten ze dat Ans iedere dinsdag in de praktijk aanschuift om mensen met geldproblemen eerder te helpen.
2. Zoek een oplossing die bij het probleem van je cliënt past
Sophie: “Professionals werken vaak vanuit één opdracht. Als jeugdhulpverlener kun je mensen goed helpen met hun kinderen. Maar misschien is dat niet dé oplossing van het probleem. Bedenk eerst wat nodig is om je cliënt te helpen. En daarna pas wat je zelf kunt betekenen.”
Wie dat goed doet, is jeugdhulpprofessional John*. Hij werkt met kinderen van ouders in een vechtscheiding. John merkt dat een vechtscheiding invloed heeft op van alles: de financiën, woonsituatie, gezondheid, de leerprestaties van het kind.
John stelde daarom voor om een vechtscheidingstafel in te richten. Een plek waar ouders een soort laatste kans krijgen om samen in gesprek te gaan en tot een oplossing te komen. Bijvoorbeeld voor een omgangsregeling met de kinderen. Hulpverleners begeleiden deze gesprekken.
John pakte een probleem aan (de ruzie tussen ouders) dat de oorzaak was van veel andere problemen. Die oorzaak kwam nog niet terug in data van beleidsmakers. Geen enkele instantie houdt namelijk cijfers bij over het aantal vechtscheidingen in Nederland. Met zijn praktische oplossing voorkomt John nu dat een vechtscheiding jarenlang door blijft zeuren. En tot veel onnodig leed en maatschappelijke kosten leidt.
3. Begin gewoon, ook al heb je niet 100% garantie op succes
“Blijf niet hangen in ellenlange analyses”, adviseert Sophie. “Als professional kun je lang blijven twijfelen. Gaat dit mijn cliënt écht helpen? En is hier eigenlijk wel geld voor?”
Sophies advies: ga gewoon aan de slag. Net als Ans en de huisarts. Ook al was het officieel niet de taak van Ans om een structurele oplossing te zoeken voor schulden. En ontving de huisarts daar geen financiering voor. “Zij zagen een kans om grote schuldenproblematiek bij gezinnen te voorkomen. En zijn gewoon begonnen. Ook al stond het niet in hun taakomschrijving.”
4. Reflecteer en leer: ook als iets niet werkt
John kwam op het idee van de vechtscheidingstafel omdat hij gewoon een keer aan tafel ging zitten met twee ruziënde ouders. Een simpel gesprek hielp hen enorm, merkte John. Kon hij dit niet groter aanpakken? Dus klopte hij aan bij de gemeente.
Sophie: “Dit voorbeeld laat zien dat het goed is achteraf nog even na te denken over de oplossing die je voor je cliënt gevonden hebt. Wie weet kun je meer mensen op deze manier helpen. Was het geen geslaagde poging? Ook dan is het belangrijk te reflecteren. Wat ging er mis? Waar lag dat aan? Daar leer je van.”
*Gefingeerde namen
Hier kunt u terecht als professional
Helpt u ook mensen die problemen hebben met de overheid? De Nationale ombudsman kan u helpen. Wij onderzoeken bijvoorbeeld wat er misgaat. Wilt u meer informatie of persoonlijk advies? Bel ons speciale nummer voor professionals: 070 3563550.
