Update november 2019: ombudsman houdt vinger aan de pols rond kinderopvangtoeslag
In november 2019 verscheen het eerste deelrapport van de Adviescommissie uitvoering toeslagen. In dit rapport stelt de Adviescommissie op verzoek van staatssecretaris Snel van Financiën een compensatieregeling voor om de 302 ouders tegemoet te komen die gedupeerd zijn door het zogenoemde CAF11-onderzoek naar fraude met kinderopvangtoeslag.
Onder deze groep vallen ook de circa 230 ouders uit het rapport Geen powerplay maar fair play van de Nationale ombudsman. Staatssecretaris Snel heeft de Tweede Kamer laten weten laten weten dat hij het voorstel van de Adviescommissie overneemt. De betreffende ouders hebben een brief van de Belastingdienst/Toeslagen ontvangen met informatie over de compensatieregeling.
De Audit Dienst Rijk onderzoekt nu of meer ouders op een vergelijkbare manier gedupeerd zijn als de ouders uit het CAF11-onderzoek. De Adviescommissie uitvoering toeslagen zal in zijn eindadvies omschrijven voor welke gevallen dat geldt en op welke voorwaarden ook deze ouders voor de compensatieregeling in aanmerking komen. Eerder dit jaar riep de ombudsman staatssecretaris Snel op om ook deze groep ouders tegemoet te komen. In Geen powerplay maar fair play deed hij al de aanbeveling om de circa 230 ouders uit dat rapport tegemoet te komen.
De Nationale ombudsman wacht de onderzoeken van de Audit Dienst Rijk en de Adviescommissie Toeslagen af. Hetzelfde geldt voor de reactie van staatssecretaris Snel. Deze wordt na het kerstreces verwacht. In de tussentijd blijft de ombudsman de ontwikkelingen rond de kinderopvangtoeslag nauwgezet volgen. Daarbij kijkt hij vooral naar of en wanneer de staatssecretaris overgaat tot het tegemoetkomen van gedupeerde ouders.
Update 14 juni 2019: 'Eerste teken dat regering inziet dat gezinnen in grote financiële nood zijn'
'Het opschorten van (dwang)invordering en verrekening van toeslagen is een eerste teken dat de regering inziet dat gezinnen in grote financiële nood zijn.' Dat zegt de Nationale ombudsman, Reinier van Zutphen, op de eerste reactie van de staatssecretaris van Financiën op zijn verzoek om een tegemoetkoming voor ouders die in de problemen zijn gekomen door de stopzetting van hun kinderopvangtoeslag in 2014.
In zijn brief geeft de staatssecretaris aan welke stappen hij wil zetten om de problemen op te lossen die zijn ontstaan voor de gezinnen waarvan de kinderopvangtoeslag in 2014 is stopgezet. Daarnaast schrijft hij dat hij in breder verband wil bezien of de Belastingdienst/Toeslagen het burgerperspectief voldoende centraal stelt. De door de staatssecretaris ingestelde Adviescommissie uitvoering toeslagen zal hierin een belangrijke rol spelen. Eind 2019 verwacht de staatssecretaris een adviesrapport van de commissie. In afwachting daarvan zijn de (dwang)invordering en verrekening van toeslagen bij de betrokken gezinnen opgeschort.
Van Zutphen: 'Ik begrijp dat er enige tijd nodig is om het noodzakelijk geworden maatwerk te bieden. Het is goed dat de staatssecretaris daarvoor hulp vraagt van een onafhankelijke adviescommissie. In de tussentijd mag de situatie voor de betrokken gezinnen niet erger worden dan die al is. Daarom blijf ik deze zaak intensief volgen en zal ik interveniëren als dat nodig blijkt.'
Wat voorafging (27 mei 2019): Ombudsman uitspraak Raad van State moet reden zijn voor Toeslagen om gezinnen met problemen door stopgezette kinderopvangtoeslag alsnog tegemoet te komen
De Nationale ombudsman, Reinier van Zutphen, heeft staatssecretaris Snel van Financiën gevraagd om de 235 gezinnen bij wie de kinderopvangtoeslag per september 2014 zonder deugdelijk onderzoek is stopgezet alsnog een behoorlijke oplossing te bieden. Aanleiding voor het verzoek is een recente uitspraak van de Raad van State. De ombudsman deed de staatssecretaris in zijn rapport Geen powerplay maar fair play (2017) ook al de aanbeveling om de gezinnen tegemoet te komen.
De Raad van State deed eind april uitspraak in een zaak van één van de 235 getroffen gezinnen. Het gezin was in beroep gegaan tegen onder meer de beslissing van Toeslagen om de kinderopvangtoeslag over heel 2014 terug te vorderen. Volgens Toeslagen had het gezin dat jaar geen recht op kinderopvangtoeslag omdat niet alle opvangkosten voor 2014 waren betaald.
Wel recht op toeslag
De Raad van State ziet dat anders. Want doordat de toeslag plotseling was stopgezet, kwam het gezin in geldnood en kon het de opvang voor september tot en met december niet meer betalen. De Raad van State gaat er daarom vanuit dat het gezin de opvangkosten over die maanden gewoon zou hebben betaald als de toeslag niet was stopgezet en daarom wel degelijk recht had op deze toeslag. Toeslagen had de kinderopvangtoeslag over 2014 dan ook niet mogen terugvorderen, oordeelde de Raad, en moet het nog niet uitbetaalde deel alsnog aan het gezin uitbetalen.
Vergelijkbare situatie bij andere gezinnen
Bij veel van de 235 gezinnen uit het rapport Geen powerplay maar fair play zijn de aanvragen kinderopvangtoeslag 2014 ook deels of geheel afgewezen omdat de opvang niet voor het hele jaar betaald was. Door de uitspraak van de Raad van State is nu komen vast te staan dat deze afwijzingsgrond van Toeslagen geen recht deed aan de omstandigheden van de ouders.
Voor de Nationale ombudsman is dit reden om de staatssecretaris in een brief te vragen om de uitspraak van de Raad van State toe te passen op alle vergelijkbare dossiers. Reinier van Zutphen: 'In mijn rapport heb ik de staatssecretaris al de aanbeveling gedaan om de gedupeerde gezinnen tegemoet te komen. In de uitspraak van de Raad van State zie ik aanleiding om de staatssecretaris opnieuw te vragen om een behoorlijke oplossing te bieden voor de problemen waarin zij door toedoen van Toeslagen ongewild en zonder schuld in terecht zijn gekomen.'
De ombudsman heeft de staatssecretaris gevraagd om binnen twee weken schriftelijk te reageren.
Wat vooraf ging
In 2014 zette de Belastingdienst/Toeslagen de kinderopvangtoeslag stop bij 235 gezinnen, omdat er sprake was van 'mogelijk misbruik'. Dit zonder dat de dossiers goed waren onderzocht en zonder oog voor de ernstige gevolgen voor een grote groep bonafide ouders, concludeerde de ombudsman in zijn rapport Geen powerplay maar fair play.
De staatssecretaris van Financiën zegde de ombudsman toe om de aanbevelingen uit het rapport op te volgen. Ook maakte hij in een brief aan de Tweede Kamer zijn excuses aan de Kamer en de betrokken ouders voor de werkwijze van de Belastingdienst/Toeslagen bij het stopzetten van de kinderopvangtoeslag in 2014.
