Bij de Nationale ombudsman in beeld
De Nationale ombudsman ontvangt jaarlijks meer dan honderd klachten over de wijze van handhaving door gemeenten. Voor de ombudsman aanleiding om in 2010 een onderzoek uit eigen beweging in te stellen naar de wijze waarop gemeenten omgaan met handhavingsverzoeken in de leefomgeving. Uit dit onderzoek kwam de Handhavingswijzer voort met handvatten voor gemeenten. Deze wijzer geeft bovendien degenen die om handhaving verzoeken inzicht in wat zij van de gemeente mogen verwachten.
Uit de handhavingsklachten die de Nationale ombudsman de laatste jaren ontvangt, blijkt nog steeds dat dit soort klachten gemeenten voor dilemma's kunnen stellen. Ook het aantal klachten over handhaving door gemeenten is nog steeds aanzienlijk. Voor de ombudsman aanleiding om het onderwerp opnieuw onder de aandacht te brengen. Hij zal eind maart een rapport uitbrengen. Daarnaast gaat de Nationale ombudsman de komende tijd in gesprek met gemeenten. Op die manier kan de ombudsman samen met gemeenten nader invulling geven aan de spelregels van de Handhavingswijzer en bezien hoe de meest voorkomende knelpunten nog beter kunnen worden ondervangen.
De Nationale ombudsman ziet het volgende
De Nationale ombudsman ziet dat behoorlijke handhaving complex is omdat handhavingsbeslissingen direct samenhangen met botsende belangen. Wij leven en werken in een klein land en zitten dicht op elkaar. Enerzijds bestaat de wens om activiteiten en ruimtelijke ontwikkelingen te faciliteren. Anderzijds dienen daarbij de belangen van omwonenden in het oog te worden gehouden. In dit spanningsveld dient de gemeente naast de betrokken belangen ook nog het algemene belang mee te wegen. Verschil van mening over hoe die belangen gewogen moeten worden en onvrede over een nadelige uitkomst voor één van de partijen is dan niet (altijd) te vermijden. Ook bij de klachten die de ombudsman ontvangt, liggen deze conflicterende belangen en verwachtingen aan de basis, tussen burgers en bedrijven onderling, maar ook tussen burgers en overheidsinstanties. De gemeente wordt vaak in al geëscaleerde conflicten gezogen. En soms gaan gemeenten de mist in op dit spanningsveld. Maar ook als zij behoorlijk omgaan met handhavingsverzoeken ligt onvrede gezien de tegengestelde belangen op de loer.
In de gestage stroom klachten van de afgelopen jaren vallen een aantal knelpunten op, die vaak ten grondslag liggen aan de onvrede die bij mensen ontstaat. Zo veel als mogelijk moet voorkomen worden dat naast de frustratie over overlast een nog veel groter probleem ontstaat, namelijk een totaal geëscaleerde driehoeksrelatie. De ombudsman ziet hier ruimte voor verbeteringen. Met name als het gaat om transparantie over het proces en over de keuzes die de gemeenten maken, een voortvarende handelwijze, een de-escalerende en oplossingsgerichte houding en de bereidheid om bij onduidelijkheid over de verwachtingen van burgers persoonlijk contact op te nemen.
Heeft u ook een klacht over de wijze waarop de gemeente handhavend optreedt? Dien daarover dan eerst een klacht in bij de gemeente.
Wat mag u van de gemeente verwachten?
- De gemeente stuurt u een ontvangstbevestiging van de klacht.
- De klachtbehandelaar van de gemeente neemt op korte termijn contact met u op om uw klacht te bespreken.
- De klachtbehandelaar beoordeelt hoe hij uw klacht gaat behandelen en laat u dit weten.
- Als u om een (bemiddelend) gesprek hebt gevraagd, zal de gemeente u laten weten of dat mogelijk is.
- Als de klachtbehandelaar de klacht onderzoekt, zal hij de juridische afdeling van de gemeente om een reactie vragen.
- Soms stelt de klachtbehandelaar zelf een gesprek voor.
- De gemeente rondt de klachtbehandeling – tenzij anders met u is afgesproken – af met een brief aan u.
Wat levert het indienen van een klacht u (niet) op?
- Goede behandeling van uw klacht kan uw gevoel van onvrede over de gang van zaken wegnemen. Hierdoor kan begrip voor elkaars standpunt ontstaan, ook als die standpunten van elkaar blijven verschillen.
- Het is belangrijk dat u samen met de gemeente bespreekt wat u graag wilt bereiken met uw klacht. Dat kan er bijvoorbeeld toe leiden dat in overleg met u wordt afgesproken om met alle betrokken partijen (de verzoeker én de overtreder) in gesprek te gaan om mogelijke oplossingen te bespreken.
- De gemeente kan – in een persoonlijk gesprek - inzicht geven in de keuzes die de gemeente in het handhavingstraject maakt en over welke stappen de gemeente gaat zetten en binnen welke termijn. Mogelijk zijn er afspraken te maken over hoe u in het traject wordt geïnformeerd en bij wie u terecht kunt als u een vraag heeft. Op die manier wordt duidelijk wat u van de gemeente kunt verwachten.
- De gemeente kan leren van uw klacht. De klachtbehandelaar bespreekt uw klacht altijd intern met de desbetreffende afdeling en trekt daar lering uit.
- Klachtbehandeling is niet gericht op de vraag of de gemeente een andere beslissing moet nemen in het handhavingstraject. Bent u het niet eens met een beslissing, dan kunt u bezwaar maken en daarna (hoger) beroep aantekenen. Voor meer informatie over deze procedure kunt u contact opnemen met het Juridisch Loket. Contactgegevens en meer informatie vindt u op www.juridischloket.nl.
Wat kan de Nationale ombudsman voor u betekenen als u er met de gemeente niet uit komt?
De Nationale ombudsman kan uw klacht in behandeling nemen als u er met de gemeente niet uit komt. Check hier bij welke ombudsman uw gemeente is aangesloten. Wat de Nationale ombudsman kan doen ziet op het proces (hoe heeft de gemeente het aangepakt) en niet op de inhoud (wat heeft de gemeente besloten). Hierbij neemt de ombudsman de handhavingswijzer als uitgangspunt. Afhankelijk van de fase waarin het handhavingsverzoek zich bevindt, kan de ombudsman de gemeente bijvoorbeeld stimuleren om met alle betrokken partijen het gesprek aan te gaan om mogelijke oplossingen te bespreken. Ook kan de ombudsman de gemeente erop wijzen dat degene die om handhaving verzoekt, zich niet voldoende betrokken en geïnformeerd voelt door de gemeente bij de afhandeling van zijn verzoek. De Nationale ombudsman kan met u en de gemeente bespreken of daarvoor een oplossing mogelijk is. Het kan ook zijn dat de ombudsman achteraf vaststelt dat een gemeente op een of meerdere punten de burger uit het oog is verloren. De ombudsman kan de gemeente aanbevelingen geven om het handhavingsproces voor de toekomst te verbeteren. Zie voor meer informatie de Handhavingswijzer en het rapport.
Twijfelt u over de mogelijkheden in uw situatie? Neem dan gerust contact met ons op. Wij denken graag met u mee.
Wat kan de Nationale ombudsman niet voor u doen?
Ook klachtbehandeling door de Nationale ombudsman kan niet gaan over het besluit van de gemeente om al dan niet handhavend op te treden. De ombudsman kan gemeenten niet verplichten handhavend op te treden in de door u gestelde overtreding. De Nationale ombudsman kan ook niets betekenen in klachten over de wet- en regelgeving. De politiek is hier namelijk verantwoordelijk voor. Kunt u zich niet vinden in de bestaande wet- en/of regelgeving, dan kunt u zich wenden tot de Tweede Kamer of uw gemeenteraad.
