De waarnemend Nationale ombudsman, Frank van Dooren, vindt geen aanwijzing voor structurele misstanden in het optreden van de politie van Bureau De Heemstraat in Den Haag. Hij deed onderzoek naar aanleiding van verschillende signalen, waaronder klachten die hij ontving van het 'Actiecomité Herstel van vertrouwen'. Het onderzoek spitst zich toe op verschillende aspecten van politieoptreden, zoals bejegening, geweldgebruik, onderscheid naar etniciteit en ID-controles. De ombudsman geeft op elk van deze onderwerpen handvatten aan politie en burger om escalatie te voorkomen. Van Dooren concludeert: "Politie en burgers moeten zich beiden inspannen om escalatie te voorkomen."
In januari 2014 kwam het 'Actiecomité herstel van vertrouwen' bij de Nationale ombudsman. Het comité maakte zich zorgen over politieoptreden in met name de Schilderswijk in Den Haag. Het Actiecomité had zestig klachten over discriminatie en disproportioneel geweldgebruik tegen de bewoners. Van de zestig klachten zijn er 17 geconcretiseerd en door de Nationale ombudsman doorgestuurd naar de onafhankelijke klachtencommissie van de politie. Het onderzoek naar deze klachten loopt nog. Een andere aanleiding voor het onderzoek waren berichten in de media over de situatie in de Haagse Schilderswijk.
Geen structurele misstanden
Het onderzoek van de Nationale ombudsman heeft zich toegespitst op zes onderwerpen: bejegening, geweldgebruik, onderscheid naar etniciteit, ID-controles, het opnemen van aangiften en klacht-behandeling. Bij geen van de zes onderwerpen heeft de ombudsman in het onderzoek aanwijzingen gevonden voor structurele misstanden. Dat betekent niet dat er niets valt aan te merken op het politieoptreden van Bureau De Heemstraat in de Schilderswijk.
Bejegening
De manier waarop het contact tussen burger en politie verloopt, bepaalt veelal of een situatie escaleert. De wijze van bejegening komt terug bij diverse aspecten van politieoptreden die de Nationale ombudsman heeft onderzocht. Bewoners geven aan dat een kleine groep, vooral jongere politieambtenaren hen niet behoorlijk behandelt. De ombudsman vraagt de politie om zich professioneel te gedragen. Tegelijkertijd stelt hij dat ook de bewoners van de wijk zich fatsoenlijk naar de politie moeten gedragen. Politie en burgers hebben allebei een rol om escalatie te voorkomen. De ombudsman vindt het belangrijk dat politieambtenaren elkaar aanspreken op grensoverschrijdend gedrag en dat de politie na escalatie haar eigen rol daarin evalueert.
Geweldgebruik
De politie past in de Schilderswijk vaker geweld toe dan in andere Haagse wijken. Dat zou kunnen worden verklaard door de hoge criminaliteit in de wijk. In individuele gevallen gaat het geweld wel eens te ver. De Nationale ombudsman heeft echter geen aanwijzing gevonden dat de politie in de Schilderswijk structureel te veel geweld gebruikt. In het algemeen vindt de ombudsman dat de politie terughoudend moet zijn met geweldgebruik. En dat het optreden van de politie gericht moet zijn op de-escalatie.
Discriminatie
De Nationale ombudsman heeft geen aanwijzing gevonden voor een cultuur van discriminatie binnen Bureau De Heemstraat. Maar hij sluit niet uit dat agenten soms uitlatingen doen die als discriminerend kunnen worden ervaren. Het is wenselijk dat er meer politieambtenaren met een niet-Nederlandse afkomst werkzaam zijn in de wijk.
ID-controles
De Nationale ombudsman vraagt aandacht voor de manier waarop de politie ID-controles uitvoert. Veel jongeren geven aan dat zij herhaaldelijk worden gevraagd naar hun ID-bewijs. Hoewel de ombudsman niet heeft kunnen vaststellen dat daarbij sprake was van etnisch profileren, bestaat het risico dat het zo wordt ervaren. Om escalatie te voorkomen, geeft de ombudsman de politie mee om steeds goed na te denken met welk doel zij een ID-bewijs vraagt. En om de reden aan de betrokkene uit te leggen. Hij keurt het af wanneer een ID-controle wordt uitgevoerd bij iemand van wie de politie de identiteit al kent. Verder constateert hij dat in een wijk als de Schilderswijk, waar slechts 10% van de bewoners van autochtoon-Nederlandse afkomst is, moeilijk is vast te stellen of er bij ID-controles sprake is van etnisch profileren.
Aangiften en klachten
Uit het onderzoek van de ombudsman blijkt dat veel onvrede over de behandeling van klachten en het niet opnemen van aangiften voortkomt uit onwetendheid van mensen. Iemand kan aangifte doen tegen een agent als die een strafbaar feit heeft gepleegd. Een klacht kan worden ingediend als iemand vindt dat hij onbehoorlijk is behandeld. Het komt regelmatig voor dat mensen aangifte willen doen omdat ze het niet eens zijn met een bekeuring. De Nationale ombudsman vindt het van groot belang dat de politie duidelijk communiceert over de verschillende procedures om misverstanden te voorkomen.
Handvatten voor bewoners
In veel gevallen leidt het gedrag van jongeren jegens de politie tot escalatie. De Nationale ombudsman heeft in zijn rapport voor de zes onderzochte onderwerpen handvatten geformuleerd voor burger en politie. Wat mag de politie redelijkerwijs van de burger verwachten en andersom? Over ID-controles bijvoorbeeld zegt de ombudsman: "Als je vindt dat de politie ten onrechte om je ID-bewijs vraagt, ga dan niet in discussie en uit in ieder geval geen beledigingen. Maar toon je ID-bewijs en dien vervolgens een klacht in. Dat voorkomt escalatie."
Over de Schilderswijk
De Schilderswijk is een wijk in Den Haag waar 60.000 mensen van 125 verschillende nationaliteiten en 198 culturen op twee vierkante kilometer wonen. Het is een achterstandswijk waar relatief veel criminaliteit voorkomt door vooral jongeren.
