Kieswet maakt dat militair op missie zetel in gemeenteraad verliest

Nationale ombudsman, tevens Veteranenombudsman, Reinier van Zutphen, heeft in een brief aan minister Ollongren gevraagd om aanpassing van de Kieswet. Het blijkt dat actief dienende militairen die uitgezonden worden en die tevens raadslid zijn, geen gebruik kunnen maken van een verlofregeling. Zoals bijvoorbeeld vervanging bij zwangerschapsverlof en ziekte. De militairen moet kiezen: raadslid blijven, maar in de periode van uitzending de functie van raadslid niet kunnen vervullen of afstand doen van de zetel.

Foto van militairen op een rij, alleen de benen zijn zichtbaar

Beide opties zijn niet optimaal en dus niet wenselijk. De Nationale ombudsman pleit ervoor de Kieswet zo aan te passen dat het ook voor militairen mogelijk is in verband met uitzending tijdelijk ontslag te krijgen als raadslid of lid van provinciale staten. Zo kunnen zij optimaal onze democratische grondrechten uitdragen. Ook blijft de zetel niet onbezet en dat is in het belang van de kiezer.

Reinier van Zutphen schrijft minister Ollongren naar aanleiding van een brief die in 2018 binnenkwam bij de Veteranenombudsman. Deze veteraan is sinds 2014 gemeenteraadslid in Roosendaal en ook actief dienend militair. Omdat hij volgend jaar weer uitgezonden gaat worden voor een missie in Afghanistan vroeg hij onlangs de griffier de tijdelijke vervangingsprocedure voor hem op te starten. Toen kwam de mededeling dat hij zich niet tijdelijk kon laten vervangen. Dit kan alleen bij ziekte, zwangerschap of bevalling.

Moeten kiezen tussen raadslid blijven, maar in periode van uitzending de functie van raadslid niet kunnen vervullen of afstand doen van de raadszetel is voor deze militair niet gewenst. De Nationale ombudsman vindt dat een militair die wordt uitgezonden een uitzonderingspositie zou moeten kunnen verkrijgen. Iedere militair kan namelijk te allen tijde worden aangewezen voor een uitzending. Weigeren is geen optie. Verder zijn gemeenteraden erbij gebaat een zo goed mogelijke afspiegeling te vormen van de maatschappij. Daar horen ook militairen bij. Het is voor de lokale democratie ook goed als de vijver van gemeenteraadskandidaten zo groot mogelijk is. Daarbij komt dat met name ten behoeve van wederopbouwmissies Defensie erbij gebaat is te beschikken over militairen die ervaring hebben als lid van een gemeenteraad of provinciale staten. Zij hebben immers kennis en kunde van democratie en rechtstaat en kunnen die kennis overdragen aan het lokale bestuur in het missiegebied.

Het lijkt de Nationale ombudsman daarom beter als de Kieswet tijdelijk ontslag mogelijk maakt voor gemeenteraadsleden die als militair worden uitgezonden. De Nationale ombudsman vraagt de minister binnen vier weken te reageren. Ook is er een afschrift gegaan naar de minister van Defensie en de Vaste kamercommissie voor Defensie.