Twee belangenverenigingen klagen over de informatie over de voor- en nadelen van windturbines op de website http://www.energieakkoordser.nl/, welke website wordt gefaciliteerd door de Sociaal Economische Raad (SER). De website geeft informatie over het gesloten Energieakkoord voor duurzame groei en bevat ook een zogeheten factchecker. Die van 11 september 2015 behandelt een stelling over overlast en profijt van windmolens. Beide belangenverenigingen hebben kritiek op de inhoud van de factchecker en deze voorgelegd aan de voorzitter van de commissie Borging Energieakkoord en aan de voorzitter van de SER. Hun reacties vinden zij niet bevredigend.
Het is een vereiste van behoorlijk overheidsoptreden dat de overheid zich onpartijdig opstelt en zonder vooroordelen handelt. Dit impliceert dat een overheidsinstantie zich actief opstelt om iedere vorm van vooroordeel of (schijn van) partijdigheid te vermijden. De vraag dient dan ook te worden beantwoord of de SER zich voldoende actief heeft opgesteld om iedere vorm van vooroordeel of (schijn van) partijdigheid in de factchecker te vermijden.
De Nationale ombudsman overwoog hiertoe dat na het sluiten van het Energieakkoord de SER is verzocht een bijzondere commissie op te stellen De commissie Borging Energieakkoord heeft onder andere een factchecker in het leven geroepen. Voordat deze op de website wordt gepubliceerd, formuleert het secretariaat van de commissie een stelling. Het Groene Brein; een netwerk van wetenschappers benadert vervolgens mensen die de concept-reactie op de stelling met conclusie opstellen. Deze wordt ter controle uitgezet binnen een responsnetwerk, waarna een medewerker van het Groene Brein een laatste inhoudelijke check uitvoert en bekijkt of de tekst helder en begrijpelijk is geformuleerd voor een breder publiek. Die tekst wordt aan het secretariaat van de commissie gestuurd en op de website over het Energieakkoord geplaatst.
Met deze procedure heeft de SER zich naar het oordeel van de Nationale ombudsman voldoende actief opgesteld om iedere vorm van vooroordeel of (schijn van) partijdigheid te vermijden. Het is niet aan de voorzitter van de commissie Borging Energieakkoord, noch aan de voorzitter van de SER om te treden in de inhoudelijke beoordeling van een stelling. De klacht is niet gegrond.
In zijn slotbeschouwing overwoog de Nationale ombudsman dat het begrijpelijk is dat burgers zich tot een overheidsinstantie wenden, indien zij vragen hebben over of kritiek hebben op de informatie die op een website van die overheidsinstantie staat. De SER stelt dat de factchecker geen platform of startpunt voor discussie is. De vraag is echter welke rol de overheid heeft bij het faciliteren van een factchecker. Feiten veranderen niet, maar nieuwe feiten kunnen wel van invloed zijn op de conclusie die aan een factchecker is verbonden. In die zin is een factchecker een momentopname en verzoekers wijzen daar ook op.
Het gaat te ver om van de overheid te verwachten dat zij zich daarom onthoudt van het faciliteren van openbare informatie, zoals een factchecker. Dat zou een miskenning zijn van de rol die de overheid speelt binnen het maatschappelijk debat. Tegelijkertijd dienen overheidsinstanties zich bewust te zijn van het perspectief dat burgers hebben als zij informatie op een overheidswebsite tot zich nemen. Van de overheid mag worden verwacht dat zij duidelijkheid biedt over haar rol, of die nu faciliterend, initiërend of concluderend is. En burgers over die rol informeert en naar die rol handelt, indien daarover vragen worden gesteld of indien daarbij kanttekeningen worden geplaatst.
