Vanuit het Landelijk Centrum Commissies van Toezicht op de Arrestantenzorg (hierna: LC CTA) ontving de ombudsman het signaal dat gedetineerden regelmatig langer dan zes uur in de ophoudkamers van het cellencomplexen van een gerechtsgebouw verblijven. De LC CTA acht dit een onwenselijke situatie nu er in deze cellencomplexen slechts minimale faciliteiten voor gedetineerden zijn.
Gedetineerden ervaren in de ophoudkamers eenzaamheid en verveling. Vaak zitten zij voorafgaand aan en / of aansluitend op een zitting uren alleen in een ophoudkamer te wachten. Zij geven aan dat de behandeling van de strafzaak veel stress met zich mee brengt. De afwezigheid van faciliteiten, zoals een gelegenheid om te luchten of te roken, wordt als zwaar ervaren. Ook het gebrek aan informatie over de aanvang van een zitting of het tijdstip van terugkeer naar de PI wordt door de gedetineerden als slecht voor de gemoedstoestand ervaren. Daarbij wordt overigens wel aangegeven dat het personeel in de cellencomplexen doorgaans vriendelijk is en behulpzaam. Betere faciliteiten of zorg kan stress verlagend werken, aldus de gedetineerden. Zij geven aan het belangrijk te vinden bij de behandeling van hun strafzaak aanwezig te zijn, maar soms toch er van af te zien om naar de zitting te komen vanwege het vervoer van en naar het gerechtsgebouw en het lange wachten in een ophoudkamer. Ook wordt de onzekerheid of de gedetineerde op tijd terug is om bijvoorbeeld in de PI nog boodschappen te doen of bezoek te ontvangen genoemd als reden om op het laatste moment afstand te doen.
De ombudsman heeft gelet hierop aanleiding gezien om een onderzoek te starten naar de verblijfsduur en de geboden faciliteiten aan gedetineerden in ophoudkamers van drie gerechtsgebouwen. Dit onderwerp heeft (deels) al aandacht gekregen in eerdere onderzoeken van onder meer de Inspectie Veiligheid en Justitie en de Dienst Vervoer & 4
Ondersteuning (hierna: DV&O)1. Er is gelet op de geografische spreiding gekozen om onderzoek te doen bij de gerechten in Den Haag, Amsterdam en Arnhem (rechtbank Gelderland). Onderzoekers van de ombudsman hebben gesprekken gevoerd met medewerkers van de betrokken instanties, waaronder de gerechtsbesturen, het Openbaar Ministerie (hierna: OM), de (parket)politie2, de Dienst Justitiële Inrichtingen (hierna: DJI), de Raad voor de rechtspraak (hierna: de Raad) en de DV&O. Tevens hebben zij de cellencomplexen van de genoemde gerechten bezocht. Ook heeft er een rondetafelbijeenkomst plaatsgevonden op 19 oktober 2017 onder leiding van de Nationale ombudsman met alle betrokken partijen.
