De politie had de journalist die in het najaar van 2021 verslag deed van een klimaatdemonstratie niet mogen aanhouden. Dit concludeert de Nationale ombudsman in zijn onderzoek naar de gebeurtenis. Journalisten hebben het recht om nieuws te verzamelen. De politie heeft met de aanhouding zowel dat recht, als het recht op persoonlijke vrijheid geschonden. Ook is de ombudsman kritisch over de klachtbehandeling van het Openbaar Ministerie.
Nationale ombudsman, Reinier van Zutphen: “Journalisten zijn de publieke waakhond van onze samenleving. Zij vervullen een belangrijke rol in onze democratische rechtsstaat. Het is van groot belang dat zij verslag kunnen doen. Zeker wanneer het gaat om kritiek op overheidsbeleid zoals bij deze demonstratie het geval was.”
Optreden politie niet behoorlijk
In oktober 2021 hield klimaatactiegroep Extinction Rebellion een protestactie in Den Haag. Een aantal demonstranten ketende zich vast, waarna de politie probeerde hen los te maken. De journalist in kwestie was aanwezig om verslag te doen. Hij droeg zichtbaar een politieperskaart en gaf aan dat hij verslag deed. Toch werd hij aangehouden vanwege het hinderen van de politie en belediging. Het OM oordeelde uiteindelijk dat van belediging geen sprake was en een veroordeling voor het hinderen van de politie niet haalbaar was.
De journalist diende vorig jaar alsnog een klacht in bij de Nationale ombudsman. Die is kritisch op het politieoptreden. Met de arrestatie werd het de journalist onmogelijk gemaakt om verder verslag te doen van wat er ter plekke gebeurde.
Reinier van Zutphen: “Het recht op het verzamelen van nieuws is vastgelegd in onze grondwet. Het is belangrijk dat de politie eerst naar alternatieven kijkt, voordat ze een journalist in zijn vrijheid beperkt. Dat is hier niet gebeurd.”
Verregaande gevolgen
De Nationale ombudsman ontvangt vaker signalen van journalisten die tijdens hun werk worden aangehouden. Van Zutphen waarschuwt voor de gevolgen van deze manier van strafrechtelijk ingrijpen. Niet alleen voor de journalist in kwestie, maar voor de hele beroepsgroep. Journalisten kunnen hierdoor meer op hun hoede zijn, wat onafhankelijke berichtgeving in gevaar brengt.
Oproep aan politie en OM
Van Zutphen doet een dringend beroep op de politie en het OM, om met de Nederlandse Vereniging van Journalisten om tafel te gaan. En samen te kijken wat er nodig is om op landelijk niveau bekendheid te geven aan de bijzondere positie van de journalist en de politieperskaart.
Journalisten en politieagenten komen elkaar tegen in hun werk. ‘Zowel journalisten, de politie als het OM hebben voordeel bij kennis over de rechten en plichten die bij de rol van journalist komen kijken’, aldus de ombudsman. ‘Alleen op deze manier kunnen journalisten hun maatschappelijke taak vervullen en kan een ingrijpende beroving van hun vrijheid hen worden bespaard.’