De Nationale ombudsman geeft bijzondere aandacht aan schulden en armoede, toegang tot voorzieningen, bescherming van rechten, inspraak en participatie en digitalisering.
De keuze voor deze vijf thema's is gebaseerd op zijn visie en missie, klachteninstroom en maatschappelijke ontwikkelingen voor de periode 2017-2021. In de onderzoeksagenda worden de onderzoeken uit eigen beweging benoemd die wij in 2018 in ieder geval zullen uitvoeren.
Digitalisering
De overheid digitaliseert in hoog tempo. Dit heeft invloed op de relatie tussen burger en overheid en de manier waarop burger en overheid met elkaar communiceren. Voor veel burgers (en overheidsinstanties) is digitalisering een positieve ontwikkeling. Er zit echter ook andere kanten aan digitalisering.
Burgers moeten mee kunnen doen in de samenleving en in staat blijven om hun zaken met de overheid te regelen. De ombudsman verwacht dat de overheid daarbij haar verantwoordelijkheid neemt voor de systemen, aandacht heeft voor de toegankelijkheid en mogelijkheid om op een andere manier contact te hebben en voor de manier waarop binnen het digitale systeem zaken kunnen worden geregeld, ervoor zorgt dat systemen gebruiksvriendelijk zijn en dat oplossingsgericht wordt gehandeld als er problemen ontstaan.
Onderzoeken 2018:
Verkenning "datakoppeling/Big data"
De Nationale ombudsman zal in 2018 specifiek aandacht hebben voor het onderwerp "big data". Daarbij ligt de focus op de wijze waarop het burgerperspectief bij het gebruik daarvan is geborgd. Na de verkenning van de ontwikkelingen en het monitoren van de ontvangen signalen en klachten wordt de balans opgemaakt of de Nationale ombudsman een onderzoek op dit onderwerp start.
(maart 2018 - januari 2019)
Digitale formulieren
De overheid werkt in toenemende mate met digitale formulieren. De ombudsman wil onderzoeken of de digitale formulieren voor burgers bruikbaar zijn en welke verbeteringen nodig zijn.
(september 2018 - februari 2019)
Digitale identiteit van overledenen
De ombudsman ontvangt signalen van nabestaanden dat de overheid digitale post aan overledenen stuurt. Nabestaanden van overledenen beschikken over het algemeen niet over de DigiD van de overledene en kunnen de digitale post niet bekijken. De ombudsman wil in kaart brengen welke instanties hierbij een rol spelen en welke oplossingen mogelijk zijn.
(maart 2018 – augustus 2018)
Participatie en inspraak
Rond participatie en inspraak speelt de behoefte van burgers betrokken te worden bij de keuzes over zaken die hen raken; gehoord worden, besluiten nemen en keuzes maken mét in plaats van óver hen. Uit klachten die de Nationale ombudsman ontvangt, blijkt dat de een ervaren gebrek aan inspraak en participatie in de praktijk nog geregeld leidt tot problemen en onvrede bij burgers.
Onderzoeken 2018:
Participatie van omwonenden bij nationale projecten in de leefomgeving
Bij grote veranderingen in de leefomgeving ontstaat regelmatig beroering onder de omwonenden. Zij zijn degenen die uiteindelijk de directe gevolgen ervaren van de voorgenomen verandering en vinden dat hun belangen onvoldoende bij de keuzes en de besluitvorming zijn betrokken. De ombudsman kijkt terug op enkele projecten om te bekijken welke lessen hiervan geleerd kunnen worden om de participatie van omwonenden te verbeteren.
(maart 2018 – november 2018)
Informatie aan burgers bij vergunningaanvragen in hun directe omgeving
De Nationale ombudsman ontvangt met regelmaat signalen over het ontbreken van informatie of gebrekkige informatie bij vergunningaanvragen. De ombudsman inventariseert in dit onderzoek waar burgers tegenaan lopen en zet op een rij wat in dergelijke situaties van de overheid verwacht mag worden.
(april 2018 – februari 2019)
Bescherming van rechten
Een essentieel kenmerk van onze rechtsstaat is dat ook de overheid zich aan de wet moet houden en de vrijheden en rechten van burgers niet zomaar mag beperken of afpakken. Dat is vooral van belang wanneer de overheid inbreuk maakt op fundamentele rechten van burgers, zoals het recht op vrijheid en veiligheid, recht op bescherming van de privésfeer of wanneer de overheid haar geweldsmonopolie toepast.
Onderzoeken 2018:
Privacy
In allerlei systemen zijn persoonsgegevens opgeslagen en worden gegevens aan elkaar gekoppeld. Voor overheidsinstanties is het in hun dagelijkse uitvoeringspraktijk gemakkelijk om toegang te hebben tot allerlei gegevens. Tegelijkertijd biedt het mogelijkheden voor op maat gesneden dienstverlening. De ombudsman onderzoekt wat burgers, vanuit de behoorlijkheid, mogen verwachten van de overheid als het gaat om het respecteren van privacy bij het aanvragen van voorzieningen.
(april 2018 – december 2018)
Inburgering
In dit onderzoek brengt de Nationale ombudsman het perspectief van de inburgeraar actief in bij de voorgenomen stelselherzieningen. Daarbij is uitdrukkelijk aandacht voor knelpunten die urgent zijn en direct verbetering vragen van de overheid.
(april 2018 – oktober 2018)
Binnentreden door de politie in het kader van hulpverlening
Met enige regelmaat ontvangt de Nationale ombudsman klachten over het binnentreden door de politie in het kader van hulpverlening. De ombudsman onderzoekt de wijze waarop de politie afwegingen maakt in dergelijke situaties en hoe het burgerperspectief wordt geborgd.
(juni 2018 – november 2018)
Schulden en armoede
Veel mensen komen zonder hulp van de overheid niet uit hun uitzichtloze (financiële) situatie waarin zij zijn beland. De Nationale ombudsman heeft al langere tijd aandacht voor mensen die financiële problemen hebben.
Onderzoeken 2018:
Behoorlijk invorderen door de (rijks)overheid
Vijf jaar na het rapport "in het krijt bij de overheid" waarin de ombudsman spelregels formuleerde voor behoorlijk invorderen door de overheid, onderzoekt de ombudsman in hoeverre deze in de praktijk worden toegepast.
(mei 2018 – oktober 2018)
Eerdere onderzoeken:
Toegang tot voorzieningen
De overheid is er voor de mensen, maar dat werkt in de praktijk wel eens anders uit. Niet iedereen wordt vanzelfsprekend gehoord of gezien en soms worden mensen zelfs uitgesloten van voorzieningen door (onbedoelde) drempels.
Onderzoeken 2018:
Doelgroepenonderzoek naar drie specifieke voorzieningen
In 2018 start de Nationale ombudsman gelijktijdig drie onderzoeken naar mensen die in een kwetsbare positie verkeren en niet altijd de juiste wegen weten te vinden. Het gaat om de volgende groepen burgers: wajongers, dementerende ouderen en daklozen. Uit de drie rapporten volgt algemene ombudsvisie op wat burgers van de overheid mogen verwachten als het gaat om toegang tot voorzieningen.
(februari 2018 – november 2018)
Campingproblematiek
De ontmanteling van Camping Fort Oranje is voor de gemeente Zundert een groot en ingrijpend traject met vele facetten geweest. De Nationale ombudsman bekijkt n.a.v. deze ervaring breder naar de problemen die zo'n situatie met zich mee kan brengen. Welke lessen kunnen andere gemeenten hieruit leren?
(april 2018 – november 2018)
Re-integratie door Defensie
De afgelopen jaren zijn er bij Nationale ombudsman en Veteranenombudsman tientallen dossiers ontvangen die betrekking hebben op de re-integratie van (ex) militairen. Daarom start de Veteranenombudsman een onderzoek uit eigen beweging naar de wijze waarop Defensie invulling geeft aan haar re-integratieverplichting,
(februari 2018 – oktober 2018)
Onderzoeksagenda 2017
Bekijk hier de onderzoeksagenda met afgeronde onderzoeken in 2017.
