Stelt u zich voor. U rijdt 's avonds rond op uw dienstmotor. Bij een congrescentrum in de buurt is een politiek evenement gaande. Omdat er zich een paar dagen geleden een groot incident heeft voorgedaan, heeft u de instructie gekregen extra alert te zijn. Dan krijgt u een melding: twee jongens met een Surinaams uiterlijk zijn foto's aan het maken op de parkeerplaats van het congrescentrum. Een van hen is naar binnen gegaan via een afgesloten deel van het congrescentrum. Ter plaatse treft u twee jongemannen aan met een getint uiterlijk en een 'typisch' zijtasje op een dure scooter. Samen met drie andere collega's die al ter plaatse zijn, houdt u ze staande. De jongens geven geen antwoord op vragen en beschuldigen u van etnisch profileren. Deze houding maakt hen extra verdacht. Wat hebben ze eigenlijk te verbergen?
Al met al een onprettige situatie: u krijgt een zware aantijging voor de kiezen, terwijl u gewoon uw werk doet. Toch besloten de ouders van een van de jongens een klacht in te dienen. Dit is hun kant van het verhaal:
Steeds weer
David (niet de echte naam) is een 17-jarige, geadopteerde, getinte jongen. De laatste jaren wordt hij telkens staande gehouden, zonder goede reden. Het maakt hem verdrietig, want steeds weer heeft hij het gevoel dat hij er niet écht bij hoort. Op de bewuste avond gaat hij met een vriend naar een parkeerplaats om foto's te maken van zijn scooter, die hij wil verkopen. Zijn vriend gaat even het congrescentrum in om te plassen. Niet veel later verschijnen er drie agenten en even later komt er ook een motoragent bij. Binnen korte tijd is hij omringd door vier agenten en moet hij zijn ID laten zien. Hij vertelt aan de agenten dat dit telkens weer gebeurt, maar de agenten reageren onvriendelijk. Hij is het zat en heeft geen zin meer om vragen te beantwoorden.
Tweestrijd
De politie wordt regelmatig geconfronteerd met burgers die zich etnisch geprofileerd voelen. Daarbij zie ik vaak twee verhalen tegenover elkaar staan, van een burger die (meerdere) negatieve ervaringen heeft en steeds minder vertrouwen in de overheid krijgt. En van een politieman of -vrouw die ervan overtuigd is het politiewerk op een goede manier uit te voeren.
Ik heb onderzocht hoe overheidsinstanties moeten omgaan met klachten over etnisch profileren. In mijn onderzoeksrapport ‘Verkleurde beelden’ geef ik de overheid handreikingen hiervoor. Een van mijn bevindingen: burgers zouden meer moeten klagen. Niet om uw werk moeilijker te maken, maar omdat ik in klachtprocedures van uw collega's mooie voorbeelden heb gezien waarin de kou uit de lucht gehaald kon worden.
Deze column verscheen in 2020 in het vakblad voor de politie 'Blauw'.
