Daniël (niet de echte naam) heeft een gesprek met jeugdprofessional Frank (niet de echte naam) over zijn zoon. Hij maakt een opname van het gesprek met zijn mobiel. Maar laat dit niet aan Frank weten. Halverwege het gesprek komt Frank erachter. Hij is er helemaal niet blij mee en vindt het zelfs een beetje bedreigend. Daarom stopt hij het gesprek en vraagt Daniël de opname te wissen. Een abrupt einde van een belangrijk gesprek. Met als gevolg een nare bijsmaak voor zowel Daniël als Frank. Later blijkt dat Daniël eerdere, minder goede ervaringen met jeugdbeschermers heeft gehad en wantrouwend is. Hierdoor wordt hij vaak emotioneel en kan zich dan niet goed concentreren. Hij wilde het gesprek graag opnemen om later terug te kunnen luisteren. Maar hij had gehoord dat daar meestal moeilijk over wordt gedaan. Daarom besloot hij om niks te zeggen en het stiekem op te nemen…
Aisha (niet de echte naam) mag van een andere jeugdprofessional het gesprek opnemen. Zij moet dan wel even het toestemmingsformulier ondertekenen. Aisha vindt dit raar. Waarom moet zij toestemming vragen voor iets dat zij gewoon mag doen? De jeugdbeschermer geeft aan dat in dit formulier staat wat wel en niet met de geluidsopname mag worden gedaan. Aisha geeft op haar beurt weer aan dat zij niet begrijpt dat zij de enige is die moet tekenen. "U hoort zich toch ook aan de voorwaarden te houden…?"
Geluidsopnamen zijn een beladen onderwerp en roepen over en weer wantrouwen op. Jeugdprofessionals zijn terughoudend omdat ze bang zijn dat de opname verspreid wordt via social media of in een (klacht)procedure gebruikt. Dit voelt onveilig. Toch gebeurt het nu eenmaal dat mensen gesprekken opnemen. Tegenwoordig is dit met een smartphone zo gedaan. En wettelijk gezien is het ook niet strafbaar, zolang degene die opneemt zelf ook bij het gesprek is.
Om burgers en overheidsinstanties handvatten te bieden, heb ik in 2014 spelregels gepubliceerd voor het maken van opnames. Toch bleek er nog onduidelijkheid te zijn, met name in jeugdzaken. Gesprekken tussen burgers en hulpverleners lopen hierop vast. Niet goed voor de vaak al gespannen relatie. Daarom heb ik nog een aantal aanvullende tips gepubliceerd voor het bespreekbaar maken van geluidsopnamen.
Het begint met elkaar vooraf duidelijk informeren en goede afspraken maken. Zo kan wantrouwen worden weggenomen en stiekeme opnamen worden voorkomen. Hierdoor verbetert de werkrelatie en dat is uiteindelijk ook in het belang van het kind. Dus wees er open over: Koffie? Thee? Geluidsopname?
De persoon op de foto is niet de persoon uit deze column.
Deze column is ook verschenen in De Telegraaf van zaterdag 6 juni 2020.
