Overheidsinstanties die verantwoordelijk zijn voor de zorg van burgers, werken nog steeds te veel vanuit hun eigen regels en kaders. Dit constateert Nationale ombudsman Reinier van Zutphen in zijn rapport Zorgen voor burgers.
Van Zutphen: "Dat hokjesdenken blijft de toegang tot zorg belemmeren. Instanties missen vaak nog wat burgers echt nodig hebben in hun situatie. Burgers krijgen hierdoor geen passende zorg. Dit is al veel te lang het geval, het kan en moet nu snel beter."
De ombudsman ziet drie oplossingen om de door hem geanalyseerde knelpunten aan te pakken. Het ministerie van VWS gaat hiermee met betrokken instanties aan de slag.
Meer dan een jaar geleden wees de ombudsman al op knelpunten die burgers ervaren als zij voor zorg aankloppen bij de overheid. En nog altijd hoort hij regelmatig van burgers dat het hen niet of nauwelijks lukt zorg of ondersteuning voor zichzelf te regelen. Op papier lijkt het allemaal goed geregeld maar in de praktijk zijn drempels te hoog, regels te complex en vallen mensen buiten de boot.
Een greep uit de knelpunten die burgers ervaren: het is niet altijd duidelijk bij welke instantie zij hun zorgaanvraag moeten indienen, zij worden van het kastje naar de muur gestuurd. Instanties wijzen burgers niet op onafhankelijke cliëntondersteuning. Hun zorg wordt niet gecontinueerd en zij ervaren bureaucratische rompslomp zoals overbodige (her)indicaties en te veel formulieren. Van Zutphen: "Deze knelpunten zijn ingrijpend, urgent en bestaan al veel te lang. Burgers moeten terecht kunnen bij één overheid waar instanties zoveel als nodig samenwerken."
Oplossingen en afspraken
De Nationale ombudsman wil snel en concreet actie om de knelpunten op te lossen die de toegang tot zorg voor burgers belemmeren. Als oplossingen voor de betrokken instanties ziet hij dit:
- Werk integraal en multidisciplinair en verwijs burgers warm door
- Zorg voor een overbruggingsbudget in situaties waarin het niet direct duidelijk is welke zorgwet of financiering van toepassing is.
- zet de uitvoering centraal en investeer in scholing en methodiekontwikkeling. Maak moeilijke gevallen bespreekbaar, escaleer indien nodig en leer ervan.
Deze oplossingen heeft de ombudsman op 25 april jl. besproken met het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), Zorgverzekeraars Nederland (ZN), Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving. VWS, VNG en ZN gaan met de voorgestelde oplossingen aan de slag. Dit najaar zit de Nationale ombudsman opnieuw met hen aan tafel over de stand van zaken.
Update januari 2019
De Nationale ombudsman heeft op 14 mei 2018 zijn rapport "Zorgen voor burgers" uitgebracht. Hierin constateerde hij dat overheidsinstanties, die verantwoordelijk zijn voor de zorg van burgers, nog steeds te veel werken vanuit hun eigen regels en kaders. Op 19 december 2018 is de Nationale ombudsman in gesprek gegaan met het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), Zorgverzekeraars Nederland (ZN) en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) over de stand van zaken en vervolgstappen naar aanleiding van zijn aanbevelingen uit het rapport. Doel van dit gesprek was te achterhalen of, en zo ja op welke wijze VWS, VNG en ZN na publicatie van het rapport met de oplossingsrichtingen aan de slag zijn gegaan. VWS liet weten samen met betrokken partijen de volgende punten te hebben opgepakt:
- meer samenwerking gemeenten zorgverzekeraars;
- verbetering (beschikbaarheid) cliëntenondersteuning;
- meer flexibiliteit in financiering bij onduidelijkheid welke wet;
- samenwerking in de wijk;
- continue aandacht en oplossingsgerichtheid bij complexe casus.
De Nationale ombudsman wordt binnenkort uitgenodigd om kennis te nemen van wat er is gerealiseerd en wat er in het veld aan best practices te delen is.
In de loop van 2019 zal de ombudsman verslag uitbrengen.
Update 17 oktober 2018
In het rapport “Zorgen voor burgers” pleit de ombudsman onder meer bij de toegang tot zorg voor een integrale en op het individu toegesneden aanpak. Burgers moeten terecht kunnen bij een aanspreekpunt, dat bemand wordt door professionals met kennis van verschillende zorgdomeinen. De ombudsman pleit echter niet voor één loket, zoals minister De Jonge recent in een brief aan de Tweede Kamer schreef. Om te voorkomen dat hierdoor een onjuist beeld ontstaat, heeft de ombudsman de minister van VWS een brief geschreven.
