Ombudsman? Ik hoor het u denken, wat een gek woord eigenlijk. U heeft zich vast ook wel eens afgevraagd waar het vandaan komt. Het komt uit het Zweeds en betekent 'vertegenwoordiger'. In Zweden bedachten ze het idee van een onafhankelijke bemiddelaar tussen twee partijen. Iemand die klachten van burgers over instanties en bedrijven onderzoekt. In 2017 staat de Nationale ombudsman al 35 jaar klaar voor iedereen die in de problemen komt met de overheid. Een jubileumjaar dus. We kunnen over al die jaren terugkijken op een indrukwekkende reeks cijfers: we ontvingen ruim 390.000 klachten over de overheid, werden meer dan 539.500 keer gebeld en schreven 18.430 rapporten. Dat zijn behoorlijk wat keren dat het misging tussen burgers en overheid hoor ik u weer denken.
En inderdaad, voor de 2,5 miljoen mensen die laaggeletterd zijn, de 500.000 huishoudens met schulden en 400.000 kinderen die opgroeien in armoede, mensen met een verstandelijke of lichamelijke beperking, de Groningers in het aardgasgebied of de 50.000 Q-koortspatiënten, voor al die mensen is de betrouwbare overheid vaak ver te zoeken.
Maar ik wil ook graag een positief geluid laten horen, want in die 35 jaar zien we dat er ook veel goed gaat, en steeds beter. Het aantal gijzelingen na het niet-betalen van geldboetes door mensen die niet kunnen betalen, is drastisch verminderd. Sommige gemeenten hebben hun bijstandsbeleid aangepast voor 27-plussers. Door overheden wordt oprecht excuus gemaakt voor wat fout is gegaan. Het is goed om te zien dat er geleerd wordt van fouten en ervaring, zodat het beter gaat tussen burger en overheid.
Een paar weken geleden gaf ik de nieuwe Tweede Kamer en het toekomstige kabinet zes vuistregels mee met als allerbelangrijkste boodschap: de overheid is er voor de burger. En niet andersom. En als het dan toch een keer misgaat en mensen in de knel komen, dan springt de Nationale ombudsman ook de komende 35 jaar in de bres en blijven we overheden aansporen om het beter te doen en te leren van gemaakte fouten. Omdat Sanne* niet uit de boot mag vallen, systemen niet belangrijker zijn dan Ayla*, schulden voor Roy* nooit alleen komen, Bas* de weg moet kunnen vinden naar voorzieningen waar hij recht op heeft, Petra* moet weten wie waarover gaat als het om haar persoonsgebonden budget gaat en voor ons allemaal de balans niet mag doorslaan als het gaat om onze grondrechten.
Begin jaren tachtig bracht de ombudsman zijn eerste rapport uit, 35 jaar later en Alwin* belt ons over een ingewikkeld besluit van zijn gemeente, terwijl Youssef* ons ondertussen mailt over MijnOverheid. Onze collega's gaan meteen aan de slag. Want wij blijven ook de komende 35 jaar voor u klaar staan!
* Alle namen zijn gefingeerd
