Wet- en regelgeving heeft in bepaalde situaties ongewenste gevolgen voor financieel kwetsbare gezinnen. Hierdoor neemt het risico op armoede en schulden voor hen verder toe. De Nationale ombudsman -Reinier van Zutphen- krijgt hierover met enige regelmaat klachten. De gevallen waar het om gaat, heeft de Nationale ombudsman per brief gesignaleerd bij verantwoordelijk minister Blok en staatssecretaris Klijnsma. Hij vraagt hun dringend de genoemde knelpunten zo snel mogelijk weg te nemen.
De Nationale ombudsman noemt in zijn brieven in totaal vier situaties waarin regels onbedoelde en onredelijke nadelige gevolgen hebben voor financieel kwetsbare burgers. Eén daarvan betreft bijvoorbeeld de situatie waarin twee echtgenoten een minimuminkomen uit bijstand hebben en maximale toeslagen ontvangen. Halverwege 2013 gaat de man elders wonen, vindt werk en zijn inkomen stijgt aanzienlijk. Enkele jaren later ontvangt de vrouw een flinke terugvordering voor zorgtoeslag, huurtoeslag en kindgebonden budget. Oorzaak: het hogere inkomen van haar ex zorgt ervoor dat het gezamenlijk toetsingskomen 2013 hoger uitvalt dan verwacht. De vrouw moet een deel van de toeslagen 2013 terugbetalen terwijl zij dat jaar een minimuminkomen had en niet profiteerde van het hogere inkomen van haar ex.
Aanpassen of afwijken
'Het is niet altijd mogelijk voor de wetgever van te voren alle effecten van wet- en regelgeving te voorzien' aldus Van Zutphen. 'Blijkt echter dat een regeling in praktijk leidt tot schrijnende gevallen of onredelijke hardheid, dan moet de overheid bereid zijn de regeling aan te passen of de uitvoerende instantie de ruimte geven van de regel af te wijken. Gebeurt dat niet, dan blijft de burger de dupe van deze ongewenste effecten.'
Geen pasklare oplossing
In de eerste helft van 2017 heeft de Nationale ombudsman reacties ontvangen van het Ministerie van SZW en het Ministerie van BZK op zijn brieven. Beide ministeries erkennen deels de problemen die de ombudsman signaleert en zijn aan de slag gegaan met het vinden van oplossingen. Voor sommige situaties is dat (deels) gelukt. In andere gevallen is er nog steeds geen oplossing. Bijvoorbeeld de situatie waarbij de Toeslagenwet niet aanvult tot bijstandsniveau (SZW) en de te korte aanvraagtermijn voor de ‘bijzondere situaties’ voor de huurtoeslag (BZK). De Nationale ombudsman blijft de vorderingen volgen. In het najaar van 2018 zal hij opnieuw aandacht vragen voor de problemen die op dat moment nog niet zijn opgelost.
