In de nacht van 15 op 16 juni 2007 hield de vreemdelingenpolitie tijdens een Nigeriaans feest een grootscheepse controle onder alle aanwezigen in het Grand Café in de Bijlmer. Deze actie, bekend onder de naam `Phantom`werd gedaan met de bedoeling de daar vermoedelijk aanwezige illegale vreemdelingen, die betrokken zijn bij internetfraude vanuit de Bijlmer, staande te houden en uit te zetten. All Included, een organisatie die strijdt voor het recht op vrijheid van beweging en recht op verblijf voor migranten diende mede namens een viertal in het café aanwezigen een klacht in bij de Nationale ombudsman.All Included klaagde erover dat de politie op grond van artikel 50 Vw. 2000 in actie kwam. Ook klaagde ze over de wijze waarop deze actie werd uitgevoerd.
In zijn rapport geeft de Nationale ombudsman antwoord op de volgende vragen.
I. Was de actie een geëigend middel ten opzichte van het te bereiken doel? II. Kon de Vreemdelingenwet worden ingezet voor dit doel? III.In hoeverre was deze actie stigmatiserend en (daardoor) discriminerend? IV. Is de actie behoorlijk uitgevoerd
-Het antwoord op de eerste vraag is ontkennend. Nationale ombudsman oordeelt dat deze actie gezien de genoemde negatieve effecten ervan en het uiteindelijk bereikte resultaat, een onevenredig zwaar middel was. Door zo op te treden heeft de politie gehandeld in strijd met het evenredigheidsvereiste.
- Ook de tweede vraag levert een afwijzend antwoord op. De Nationale ombudsman is van oordeel dat met het gebruikmaken van de bevoegdheden uit artikel 50 Vw 2000, ten aanzien van het grootste deel van de aanwezigen, misbruik is gemaakt van de toegekende bevoegdheid. Artikel 50 Vw 2000 verschaft bevoegdheden in het kader van toezicht en controle maar de actie in het Grand Café had mede door zijn omvang vooral een groot afschrikeffect. Gezien dit effect en de ongewenste neveneffecten zoals de maatschappelijke onrust en de vrijheidsbeperking van niet betrokken aanwezigen, was inzet vanart. 50 Vw.2000 niet behoorlijk.
- Ook oordeelde de Nationale ombudsman dat de politie in haar uitingen over de actie de in Nederland verblijvende vreemdelingen uit West-Afrika en met name de Nigerianen, heeft gestigmatiseerd door zo expliciet en zonder voldoende onderbouwing de aanname te doen dat deze groep overwegend illegaal en crimineel is. Hiermee schond de politie het in de grondwet verankerde discriminatieverbod.
- Het antwoord op de vierde vraag is overduidelijk positief. De actie was zo opgezet dat deze voortvarend verliep. Voor zover er tijdens de actie sprake was van vrijheidsinperking, duurde deze zo kort mogelijk. De aanwezigen werden ook goed geïnformeerd over het doel en het verloop van de actie. Voor zover mensen in bewaring werden gesteld waren er in het detentiecentrum voldoende piketadvocaten aanwezig om rechtshulp te bieden. Alles overziend is de Nationale ombudsman van mening dat het optreden van de politie tijdens de actie behoorlijk was nu zij de aanwezigen tijdens de actie alle benodigde zorg heeft gegeven.
