In 2050 moeten zeven miljoen woningen en één miljoen gebouwen in Nederland aardgasvrij zijn, zo staat in het Klimaatakkoord. Dat heeft grote gevolgen voor bewoners van bestaande woningen. Ondanks goede voorbeelden, kunnen gemeenten en het Rijk meer doen om iédereen te helpen bij de overgang naar aardgasvrij verwarmen en koken. Dat is de conclusie van de Nationale ombudsman in zijn onderzoek Een warme transitie?
De Nationale ombudsman vindt dat gemeenten meer kunnen doen om inwoners die moeilijk bereikbaar zijn of extra aandacht vragen, goed te informeren over de warmtetransitie. Bovendien kunnen ze meer moeite doen om deze groepen inwoners deel te laten nemen aan participatietrajecten. Ook hun belangen en wensen moeten in beeld zijn, want de warmtetransitie raakt iedereen.
Niet iedereen kan als vanzelf meedoen
Niet alle burgers kunnen als vanzelf meedoen aan de warmtetransitie en omgaan met de onzekerheden die daarbij horen. Zo is voor laaggeletterden de informatie over de warmtetransitie vaak te ingewikkeld. Dat heeft niet alleen te maken met moeilijke woorden en lange zinnen maar ook met de hoeveelheid informatie. Mensen moeten hun weg vinden in een woud aan websites van alle partijen die een rol hebben in de warmtetransitie.
Een laaggeletterde uit het onderzoek: "In een folder van de gemeente werden 23 websites genoemd waarop ik meer informatie kon vinden over alle afzonderlijke maatregelen. Als ik dat zie, begin ik er niet eens aan."
Ook voor mensen die moeilijk rond kunnen komen of erg druk zijn omdat ze veel ballen in de lucht moeten houden, kan het lastig zijn om mee te doen aan de warmtetransitie. Daarom moet de overheid oog hebben voor de (on)mogelijkheden van burgers. Gemeenten kunnen meer doen om zoveel mogelijk inwoners te bereiken met begrijpelijke communicatie en met participatie die aansluit bij wat inwoners kunnen en willen.
Betaalbaar
Voor burgers is het belangrijk dat de warmtetransitie betaalbaar is, maar veel mensen hebben moeite met het aanvragen van subsidies en regelingen. Het Rijk geeft geen richtlijnen aan gemeenten voor de hoogte van de eigen bijdrage die woningeigenaren moeten betalen. Daarom bepaalt iedere gemeente zelf de eigen bijdrage waardoor tussen gemeenten verschillen zijn. De Nationale ombudsman adviseert het Rijk om het aanvragen van subsidies en regelingen voor burgers toegankelijker te maken. Ook kan het Rijk de gemeenten meer duidelijkheid geven over wanneer de warmtetransitie voor burgers betaalbaar is.
Warmtetransitie als kans
Er zijn gemeenten die de warmtetransitie combineren met een sociale wijkaanpak. Nationale ombudsman, Reinier van Zutphen: "Gemeenten moeten inwoners goed informeren en betrekken. Ik heb voorbeelden gezien van gemeenten die huis-aan-huis langs gaan en inwoners zo (nog) beter leren kennen. Vooral in wijken waar kwetsbare burgers wonen, is dat een kans om sociale problemen vroeg te signaleren en praktische hulp te bieden. Grijp die kans, is mijn advies".
