Het is niet behoorlijk dat de overheid vreemdelingen die niet in Nederland mogen blijven, onderbrengt in een gevangenis met strafrechtelijke beperkingen. 'Mensen zonder veroordeling op deze manier opsluiten is niet humaan', vindt de Nationale ombudsman, Alex Brenninkmeijer. De inperkingen op de mensenrechten zijn te groot. Er moeten snel volwaardige alternatieven komen voor de huidige vreemdelingenbewaring. Dit stelt de ombudsman in zijn rapport 'Vreemdelingenbewaring, strafregime of maatregel om uit te zetten'.
De Nederlandse overheid houdt jaarlijks ongeveer 6000 mensen in vreemdelingenbewaring. Vaak onder geestdodende omstandigheden. Minstens zestien uur per dag met iemand anders opgesloten zitten in een ruimte van ongeveer twee bij vijf meter. Twee uur per week bezoek mogen ontvangen. Niet kunnen werken. Niet zelf kunnen beslissen wanneer je naar buiten gaat. En bij dat alles niet weten hoe lang het gaat duren: het kan oplopen tot achttien maanden. En bij herhaling achter slot en grendel vormt geen uitzondering.
De overheid mag vreemdelingen in hun vrijheid beperken om uitzetting mogelijk te maken. Maar de ombudsman vindt het niet behoorlijk dat vreemdelingen langdurig onder zeer beperkende omstandigheden van hun vrijheid beroofd worden.
Snel verbeteringen
De ombudsman is positief over proeven met een meldingsplicht voor vreemdelingen of het betalen van een borgsom. Hij constateert ook dat detentiecentra de omstandigheden proberen te verbeteren door bijvoorbeeld een extra bezoekuur, beperkte toegang tot internet of meer mogelijkheden om te luchten. Tegelijkertijd maakt hij zich ernstig zorgen over de traagheid waarmee aan verbeteringen wordt gewerkt en de beperkte betekenis ervan. Hij vraagt de ministers van Veiligheid en Justitie en van Immigratie, Integratie en Asiel om op heel korte termijn de huidige omstandigheden in de vreemdelingenbewaring te verbeteren.
De ombudsman vreest dat veel vreemdelingen ook in de toekomst in bewaring worden gehouden voordat zij worden uitgezet. Haast is dus ook geboden met volwaardige alternatieven en met een passend regime voor vreemdelingenbewaring met slechts de noodzakelijke beperkingen. Belangrijk is bijvoorbeeld optimale bewegingsvrijheid binnen en eventueel buiten de inrichting, zinvolle dagbesteding zoals opleiding of werk, toegang tot internet en telefoon en passende medische zorg. De ombudsman wil hierover binnen drie maanden worden geïnformeerd.
Onderzoek
Instanties als de Inspectie voor de Sanctietoepassing, Amnesty International en Justitia et Pax hebben met onderzoeken eerder aandacht gevraagd voor de vreemdelingenbewaring. De ombudsman bouwt in zijn rapport voort op deze onderzoeken. Medewerkers van de ombudsman hebben twee detentiecentra bezocht en hebben gesproken met deskundigen en ambtenaren. Een aantal vreemdelingen en advocaten is gevraagd naar hun ervaringen.
