Meer dan een miljoen Nederlanders hebben schulden, volgens cijfers van het CBS. Begin 2020 begonnen de rechtbanken in Rotterdam en Den Haag een proef met een speciale ‘schuldenrechter’. Daarmee willen zij mensen met grote schulden beter helpen. Wij spreken de Haagse projectleider Herman van Harten.
Stel, je moet voor de rechter komen. Je huisbaas wil je uit huis zetten, omdat je de huur al een paar maanden niet meer kunt betalen. Tijdens jouw rechtszaak merkt de rechter dat je meer schulden hebt. De schuldenrechter biedt sinds 1 januari 2020 in dit soort gevallen extra hulp aan.
Met de proef willen de rechtbanken meer doen voor deze mensen dan alleen een uitspraak in hun zaak. “We willen ze beter op weg helpen. Zodat ze sneller van hun bestaande schulden af komen. En in de toekomst minder snel nieuwe schulden maken.”
Hoe dat werkt? “Merkt de rechter dat je flinke schulden hebt? En dat je daar nog geen hulp bij krijgt? Dan kan hij of zij je een voorstel doen”, legt rechter Herman van Harten uit. Hij is in Den Haag verantwoordelijk voor het project. De Schuldenrechter is een proef voor vijf jaar.
Snel contact met schuldhulpverleners
Wat zo’n voorstel inhoudt? “De rechter stelt voor dat je in gesprek gaat met een schuldenfunctionaris”, vertelt Herman. “Dat is een medewerker van de rechtbank, die expert is op dit gebied.”
Die schuldenfunctionaris is vaak aanwezig bij de rechtszaak. Het kan ook zijn dat hij of zij daarna contact met je opneemt. Herman: “Tijdens het gesprek bekijkt de schuldenfunctionaris samen met jou wat je schulden zijn. Vervolgens kan de functionaris je doorverwijzen naar een schuldhulpverlener van je gemeente.”
Je komt dan niet op een wachtlijst te staan. “We hebben met gemeenten afgesproken dat de schuldhulpverleners binnen twee weken een gesprek met je inplannen.”
Deelname is vrijwillig
De schuldhulpverleners van de gemeente helpen je dan verder bij het oplossen van je schulden. Zij gaan bijvoorbeeld in gesprek met schuldeisers. Dat zijn mensen bij wie je nog rekeningen open hebt staan.
Meedoen met het project is vrijwillig. Je mag het voorstel van de rechter afslaan. Maar je kunt binnen de rechtbank ook zelf contact zoeken met de schuldenfunctionaris.
Meerdere schulden oplossen
Waarom is er voor deze proef gekozen? Herman: “Wij merken dat mensen met schulden vaak meerdere keren in de rechtbank komen. Omdat ze bij meerdere partijen schulden hebben.” Bijvoorbeeld bij hun huurbaas, zorgverzekeraar en een energiebedrijf.
Deze mensen zoeken lang niet altijd hulp, weet Herman. “Dat vinden veel mensen met schulden echt lastig. Soms negeren ze hun problemen. Of weten ze niet waar ze hulp kunnen krijgen. Daardoor duurt het soms wel drie of vier jaar voordat deze mensen bij de schuldhulpverlening komen.”
Aangeven dat hulp mogelijk is
In Den Haag zijn al zo’n vijftig mensen geholpen door deze proef. “Het kan natuurlijk zijn dat mensen zelf geen contact willen met de schuldenfunctionaris. Maar de rechter heeft dan in ieder geval duidelijk gemaakt dat je hulp kunt krijgen bij je geldproblemen.”
De kantonrechters van de twee rechtbanken zijn begonnen met dit project. Zij doen rechtszaken over bedragen tot €25.000,-. “We wilden eerst bij de kantonrechter beginnen, omdat deze proef een andere werkwijze van de rechter vraagt. Daarom moet je duidelijk uitleggen hoe dit werkt. En dan kijken hoe het uitpakt. Ons doel is wel om dit project ook bij andere rechters in te voeren.”
Maatschappelijke rol van rechters
De rechtbanken in onder andere Arnhem, Roermond en Maastricht hebben al projecten voor mensen met schulden. “Als rechtbanken hebben we ook een maatschappelijke rol”, vindt Herman. Door de coronacrisis ziet hij het aantal Nederlanders met schulden alleen nog maar verder toenemen. “Als je je baan verliest, kan het snel gaan. Je kunt je rekeningen niet meer betalen en belandt in de geldproblemen. Dit is onze manier om deze mensen te helpen.”
Samenwerking met schuldhulpverleners
Als onderdeel van dit project werken de rechtbanken samen met schuldhulpverleners van gemeenten. Het doel? Een snellere en betere aanpak van schulden.
“We willen schuldhulpverleners en andere professionals tijdens deze proef beter informeren over onze aanpak”, legt Herman uit. “Dat doen we bijvoorbeeld door voorlichting te geven. Wat doen wij als rechtbank? Wat kunnen professionals van ons verwachten? En wat verwachten wij van hen? Ook vertellen we dat wij het waarderen als zij meekomen naar de rechtszaak van hun cliënt.”
Daarnaast vragen Herman en zijn collega’s aan de schuldhulpverleners welke problemen zij tegenkomen in het contact met de rechtbank. “Zo leren we van elkaar.”
Hulp bij schulden
Heb je schulden? En kun je daar hulp bij gebruiken? Neem dan contact op met je gemeente. Heb je moeite met de toegang tot schuldhulpverlening van je gemeente en kom je er met hen niet uit? Of heb je een klacht over de gemeente? Dan staat de Nationale ombudsman voor je klaar. Bel 0800 – 33 55 555 voor meer informatie of dien online een klacht in.
De Nationale ombudsman helpt ook professionals met vragen over schuldhulpverlening. Bel 0800 - 3563 550.
Foto: Freek van den Bergh
