Kees* kan brieven van de gemeente met heel veel moeite lezen. Als de woorden simpel zijn, dan lukt het hem wel. Er zijn 2,3 miljoen mensen in Nederland die moeite hebben met lezen en schrijven. De puberdochter van Janna* heeft een zeer ernstig eetprobleem. Ze heeft dringend hulp nodig, maar ze is in een zorgmoeras beland en niemand reikt haar de hand. Joop* doet zijn hele leven zijn eigen administratie. Hij heeft geen computer en begint er op zijn 81e ook niet meer aan.
Afgelopen woensdag heb ik in de grote zaal van de Tweede Kamer mijn jaarverslag aangeboden aan de voorzitter, mevrouw Arib. De helft van de Tweede Kamer was nieuw en we kenden elkaar nog niet. Ik gaf ze zes vuistregels mee. Een jaarverslag kijkt terug, maar we willen vooral ook vooruit kijken. Want de maatschappij wordt steeds ingewikkelder. Niet iedereen wordt vanzelfsprekend gehoord en gezien, maar soms zelfs buitengesloten. Kees kan niet uit de voeten met formulieren en websites, Janna zoekt met spoed deskundige hulp voor haar dochter en Joop wil zo lang mogelijk zelf zijn zaakjes kunnen regelen en daar niet door een ander door gedwongen worden.
In 2016 hebben we bij de Nationale ombudsman 35.000 mensen op weg geholpen omdat ze vast liepen bij de overheid. Dat iedereen zichzelf kan redden, blijkt een illusie. Juist mensen die onvoldoende zelfredzaam zijn, hebben hulp nodig van de overheid. Je kunt mensen niet aan hun lot overlaten. 'Zoek het zelf maar uit', is onbehoorlijk als je van tevoren weet dat Kees, Janna en Joop juist de overheid nodig hebben om hun probleem op te lossen. Ik heb tegen de Tweede Kamer gezegd: voorkom dat mensen buiten de boot vallen. De overheid mag geen drempels opwerpen en mensen buitensluiten van voorzieningen, overheidsdiensten en al het andere goede dat de samenleving te bieden heeft.
Mensen zijn belangrijker dan systemen, ik heb het hier al vaak geschreven. Ik hoop dat de nieuwe Tweede Kamer dat ook inziet. Net zoals dat schulden nooit alleen komen en iedereen zijn weg moet kunnen vinden naar voorzieningen. Verder vind ik het belangrijk dat gemeenten tijdig, helder en eerlijk zijn over de zeggenschap van inwoners. En tot slot zijn grondrechten belangrijker dan we vaak denken. Bescherming van die rechten is lang niet altijd vanzelfsprekend.
Ik ga dit jaar, net als vorig jaar, met de ombudsbus het land in. We blijven alert op burgers die in de verdrukking komen. Omdat Kees, Janna en Joop niet buiten de boot mogen vallen. Want de overheid is er voor de burger. En niet andersom.
*gefingeerde naam
