Iemand die in Nederland een overtreding of misdrijf begaat, krijgt als het goed is te maken met het strafrecht. Bijzonder hieraan is dat een zaak hierdoor niet alleen iets is tussen dader en slachtoffer, maar ook tussen dader en samenleving. Zo komt het dat in een strafzaak niet verdachte en slachtoffer tegenover elkaar staan, maar verdachte en het Openbaar Ministerie (OM). Want het OM treedt op namens de samenleving. Ook Edward* krijgt te maken met het OM. Waarom?
Edward gaat flink uit met een groep vrienden. Op een gegeven moment laat hij in een dronken bui zijn broek zakken. Een agent ziet dit en houdt hem aan. Hij wordt meegenomen naar het politiebureau en moet een nacht in de cel doorbrengen. De volgende ochtend krijgt hij een transactieaanbod. Dit betekent dat je niet bij de rechter hoeft voor te komen voor een overtreding of misdrijf, maar wel dat er een aantekening op je strafblad komt. Politie en OM bepalen dat dit transactieaanbod in Edwards geval voor 'schennis van de eerbaarheid' is. Edward besluit te betalen, maar krijgt vrij snel weer spijt. Schennis is immers een zedenmisdrijf en dat staat nu op zijn strafblad. Hij realiseert zich dat hij stom bezig is geweest, maar vindt dat dit veel te grote gevolgen heeft voor zijn toekomst.
Hij vindt dat de politie hem had moeten uitleggen wat de gevolgen zijn van zo'n transactievoorstel. Dat is niet gebeurd. Hij wil de zaak terugdraaien en klaagt bij het OM over hoe het gelopen is. Hij vraagt of zijn zaak alsnog voor kan komen bij de rechter. Maar het OM wijst zijn klacht af. Edward is nu eenmaal ingegaan op het transactieaanbod. Daarop legt hij zijn zaak voor aan mij. Als ik de stukken bekijk ben ik van mening dat het hier meer om een dronkenmansanctie gaat, dan om een zedenmisdrijf. Edward heeft ondoordacht gehandeld door in het openbaar zijn broek te laten zakken. Dat verdient afkeuring. Maar moet hij daar zo lang voor boeten?
Ik bespreek de zaak met het OM. Zij vinden nog steeds dat het om schennis gaat. Maar hebben ook wel oog voor de 'menselijke maat'. Een aantekening als schennis op je strafblad kan grote invloed hebben op je toekomst. Staat dat in verhouding tot Edwards actie? Het OM vindt uiteindelijk van niet. Ze veranderen de aantekening op zijn strafblad in 'openbare dronkenschap'. Dit is minder ernstig dan een zedendelict. Edward is erg opgelucht.
Een straf heeft eigenlijk twee functies. Aan de ene kant laat een straf aan de samenleving zien dat het plegen van strafbare feiten niet wordt getolereerd. Aan de andere kant moet de straf de dader ervan weerhouden het nog eens te doen. Edward heeft zijn lesje wel geleerd en daar gaat het om.
* Om privacyredenen is de naam veranderd.
De persoon op de foto is niet de persoon uit deze column.
