Aangifte doen kan best moeilijk zijn. De Belastingdienst komt burgers tegemoet door de belastingformulieren vooraf al grotendeels in te vullen. Dat maakt aangifte doen makkelijker, maar het kan ook vragen oproepen of argwaan wekken. “Van wie komen die gegevens, mogen ze die zomaar opvragen en zijn ze veilig?” of: “Mijn gegevens kloppen niet, wat nu?!” Eline Spros, directeur Particulieren van de Belastingdienst, geeft antwoord op deze vragen.
99% van de belastingaangiftes wordt tegenwoordig digitaal gedaan. Als u met de computer of tablet aangifte doet, ziet u dat veel gegevens in het aangifteformulier al zijn ingevuld. Het gaat bijvoorbeeld om uw loon, de WOZ-waarde van uw huis, hypotheekgegevens, banksaldi, spaargeld en pensioeninkomsten. “Hoeveel gegevens we hebben ingevoerd, verschilt per persoon. Maar voor de meeste mensen is het grootste deel al ingevuld”, vertelt Eline Spros. Zij is bij de Belastingdienst verantwoordelijk voor de belastingaangifte.
Vooraf ingevulde aangifte
Deze vooraf ingevulde aangiftes, afgekort VIA, bestaan al sinds 2008. Sindsdien is het aantal gegevens dat vooraf is ingevuld stevig gegroeid. Over het belastingjaar 2018 verzamelde de overheidsdienst in totaal 202 miljoen gegevens (zie de infographic). De gegevens zijn afkomstig van onder andere werkgevers, verzekeraars, banken en gemeenten. “Hoe meer gegevens wij invullen, hoe minder men dat zelf hoeft te doen. Dat zorgt dat mensen sneller aangifte kunnen doen, want ze hoeven de gegevens alleen nog te controleren”, legt Spros de voordelen van de VIA uit. “Ook maken ze waarschijnlijk minder onbedoelde fouten. Uit onderzoek weten we verder dat mensen het minder spannend vinden om aangifte te doen sinds we de gegevens invullen.”
Eigen verantwoordelijkheid
Zo’n al grotendeels ingevuld formulier betekent volgens Spros niet dat aangevers helemaal niks meer hoeven te doen. “Zij moeten de gegevens altijd zelf controleren, want ze zijn er uiteindelijk zelf verantwoordelijk voor dat ze kloppen. Zijn ze onjuist, dan kunnen ze gewijzigd worden in de aangifte. Sowieso moeten veel mensen waarschijnlijk nog steeds dingen zelf invullen. We weten bijvoorbeeld niet of iemand aftrekposten heeft. Zorgkosten bijvoorbeeld mogen afgetrokken worden van de belasting.”
Zijn mijn gegevens veilig?
Al die ingevulde gegevens kunnen ook vragen oproepen. Hoe komt de overheid aan mijn gegevens? Wat gebeurt ermee? En gaat dat veilig? “Ja, de overheid mag van de wet gegevens opvragen bij organisaties”, antwoordt Spros. “De overheid heeft met deze gegevensleveranciers (banken, verzekeraars etc., red.) afspraken gemaakt. Er gelden strenge regels voor het veilig uitwisselen en opslaan van gegevens. Zo worden de gegevens opgeslagen in het streng beveiligde datacenter (een grote ruimte met supercomputers, red.) van de Belastingdienst in Apeldoorn. Hier wordt ook eventuele diefstal van gegevens via cyberaanvallen, gemonitord en afgeweerd.”
‘We hebben dit jaar 202 miljoen gegevens ontvangen’
Hectische maanden
De jaarlijkse aangifteperiode duurt van 1 maart tot 1 mei. De Belastingdienst is het hele jaar bezig met de voorbereiding. “We ontvangen de jaargegevens van werkgevers, pensioenfondsen en andere leveranciers in de maanden januari en februari. Dit jaar waren dat in totaal 202 miljoen gegevens. In deze maanden is het heel druk. We zetten de vooraf ingevulde formulieren klaar, we versturen uitnodigingen - zowel in een blauwe envelop als in de digitale berichtenbox op MijnOverheid - en de communicatiecampagnes op radio en tv worden dan gemaakt.”
Zorgvuldige controle
Ondanks de korte voorbereiding moeten de VIA’s zorgvuldig worden klaargezet. “Zowel de leveranciers als wijzelf controleren de gegevens op fouten. Soms kloppen gegevens niet, of ontbreken ze bijvoorbeeld. De controle gaat grotendeels automatisch, maar gebeurt dus nog deels handmatig.” Helemaal feilloos is de kwaliteitscontrole nog niet. Uit onderzoek van de Consumentenbond uit 2018 blijkt dat ongeveer 2% van de Nederlanders fouten vond in de vooraf ingevulde aangifte. Het ging meestal om verkeerde of missende inkomsten en spaarsaldi. Spros: “Je moet verkeerde of ontbrekende gegevens zelf wijzigen. We werken continu aan uitbreiding van de gegevens en de verbetering hiervan zodat dit niet nodig is, maar we kunnen niet alles weten. Niet voor niets zeggen we dat u uw aangifte goed moet controleren. Het doen van een juiste en volledige aangifte blijft uiteindelijk ieders eigen verantwoordelijkheid.”
Weinig klachten over VIA
De vooraf ingevulde belastingaangifte wordt volgens Spros over het algemeen goed gewaardeerd. “Mensen vinden het makkelijker, het gaat sneller en is minder stressvol.” Dat neemt niet weg dat ze soms problemen ervaren bij het invullen. “Wij krijgen vooral vragen over aftrekposten. En we weten dat er relatief veel fouten worden gemaakt in het deel over de eigen woning. Daarover geven we extra uitleg op onze website en in het formulier zelf.” Klachten over de VIA krijgt de Belastingdienst naar eigen zeggen weinig.
Hulp bij aangifte
Vooraf ingevulde formulieren zijn bedoeld om aangiften makkelijker te maken. Toch kan het soms nog best lastig zijn. Vraag in dat geval hulp aan mensen in uw omgeving zoals familie en vrienden. De Belastingdienst en andere instanties bieden ook hulp bij aangifte. Lukt het u toch niet online, dan kunt u altijd nog aangifte op papier doen. U kunt het papieren formulier aanvragen via de Belastingtelefoon.
Waarom brengt de Nationale ombudsman dit artikel?
De Nationale ombudsman vindt dat iedereen mee moet kunnen doen in de samenleving. De overheid digitaliseert steeds meer. Dat biedt voordelen. Zoals bij de vooraf ingevulde aangiftes van de Belastingdienst. Maar wij vinden ook dat de overheid ondanks digitalisering voor iedereen op verschillende manieren bereikbaar moeten zijn. Zodat iedereen zijn zaken met de overheid kan blijven regelen. De ombudsman houdt hierover een vinger aan de pols en brengt knelpunten aan het licht. Zo zijn we onlangs een onderzoek gestart naar de gebruiksvriendelijkheid van digitale formulieren en zullen we later dit jaar gaan kijken naar de telefonische bereikbaarheid van de overheid.
Hebt u een probleem met de Belastingdienst of een andere overheidsinstantie? Probeer het probleem altijd eerst met hen zelf op te lossen. Lukt dat niet en loopt u vast in het contact? Dan mogen wij van de Nationale ombudsman u verder helpen. Dien online een klacht in of bel gratis met 0800 - 335 55 55. Wij staan voor u klaar.
Klik hier voor een grotere afbeelding
