Deze zomer bezocht substituut ombudsman Joyce Sylvester de Koninklijke Marechaussee op Rotterdam The Hague Airport. Zij deed dit samen met een aantal medewerkers uit onze teams veiligheid, migratie en mobiliteit en werk, inkomen en onderwijs. Vorig jaar vond de ombudsman dat de Marechaussee op deze luchthaven de schijn van discriminatie had gewekt. Joyce keek onder andere mee bij een controle van een vakantievlucht terug naar Nederland. Hieronder haar terugblik.
'Controles op luchthavens vind ik belangrijk. Aan de ene kant moet iedereen zich na, een soms lange vliegreis welkom voelen. En aan de andere kant moeten mensen zich veilig voelen. De Marechaussee moet rechtvaardig én streng zijn. Op het moment dat iemand het gevoel heeft dat hij of zij er teveel wordt uitgepikt, raakt dat gevoel uit balans. Dan krijg je weerstand en wordt het gezag uiteindelijk niet meer geaccepteerd. Dat is ondermijnend voor de Marechaussee.
Uit de rij gehaald
Het gaat mij niet om de cijfers. Ieder geval van discriminatie telt mee. En het gaat ook niet alleen om de vraag of discriminatie te bewijzen is. Het is belangrijk dat als mensen discriminatie ervaren, dat dit serieus genomen wordt. Daarom vind ik het belangrijk dat mensen er meteen iets van zeggen. Maar ook omstanders. Het is belangrijk dat we er allemaal alert op zijn. We kregen een klacht van een piloot die op Rotterdam The Hague Airport drie van de vier keer bij een controle als enige met een donkere huidskleur uit de rij was gehaald. De Marechaussee kon ons tijdens het onderzoek niet goed uitleggen waarom ze nu juist de piloot controleerden. De drie keer dat de piloot uit de rij werd gehaald, observeerde de Marechaussee de passagiers die uit het vliegtuig kwamen en naar de aankomsthal liepen. Blijkbaar was er een aanleiding om de man in de rij te controleren, maar registratie van de controle en het waarom ontbraken. Omdat de Marechaussee hierdoor de schijn van discriminatie tegen zich had, vonden wij de klacht gegrond. De Marechaussee heeft ons tijdens het bezoek laten zien dat ze alle aanbevelingen uit ons rapport hebben opgevolgd.
Etnisch profileren
Ik ben zeer onder de indruk van de manier waarop de Marechaussee na ons rapport heeft gewerkt aan de bewustwording van etnisch profileren. Ze weten hoe passagiers zich in normale situaties gedragen. Dat wordt de objectieve norm genoemd en daar wordt het gedrag van passagiers aan getoetst. Als mensen zich afwijkend gedragen, bijvoorbeeld te snel lopen, zenuwachtig zijn of een blik vermijden, kan de Marechaussee actie ondernemen. Ook verbetert de informatievoorziening in het vliegtuig waardoor de reizigers beter op de hoogte zijn dat de Marechaussee ze controleert. En de Marechaussee streeft naar meer diversiteit onder de medewerkers.
Moeilijk en ingewikkeld werk
Het bezoek heeft me meer inzicht gegeven in het werk van de Marechaussee. Dat is moeilijk en ingewikkeld werk. De meeste passagiers zijn beleefd en aardig, maar dat is niet iedereen. De medewerkers moeten dus snel waarnemen en overzicht kunnen houden als een vliegtuig leegstroomt. Het was een hele leerzame middag met veel ruimte om vragen te stellen. We waren erg te spreken dat de Marechaussee dit serieus heeft opgepakt. De Marechaussee ziet onze aanbevelingen als een spiegel. Ons werk kan hun werk verbeteren en sommige dingen extra versnellen. En daarmee wordt het voor burgers beter.'
