De Nationale ombudsman constateert dat de overheid voor burgers met een arbeidsbeperking uit het zicht is geraakt. Als zij een probleem bespreekbaar willen maken of een klacht willen indienen, verdwalen zij in een bestuurlijk doolhof. Burgers kennen hun overheid niet meer en lopen vast omdat gemeenten aangeven er niet meer over te gaan.
Reinier van Zutphen: "De regelgeving over beschut werk is ingewikkeld en de wijze waarop de uitvoering is georganiseerd zo mogelijk nóg ingewikkelder. Het is de verantwoordelijkheid van het college van burgemeester en wethouders om op de hoogte te zijn en te weten waar hun inwoners tegenaan lopen. Voor kwetsbare groepen in het bijzonder moet de deur van de gemeente wijd openstaan. Ook al heeft een gemeente taken uitbesteed, een burger moet bij zijn gemeente terecht kunnen met een klacht, zeker als hij bij de uitvoerende instantie niet verder komt. Dit geldt des te meer voor mensen met een arbeidsbeperking die zijn aangewezen op beschut werken. Een groep die niet snel aan de bel trekt bij problemen. Gemeenten mogen hen niet aan hun lot overlaten."
Actief nagaan hoe het beschut werkers vergaat
De ombudsman roept de verantwoordelijke wethouders nadrukkelijk op om te zorgen voor één loket waar burgers, met name kwetsbare groepen zoals inwoners met een arbeidsbeperking, rechtstreeks terecht kunnen met hun probleem of hun klacht. Het is belangrijk dat de gemeente met alle partners die betrokken zijn bij de uitvoering van beschutte werkplekken heldere afspraken maakt over de klachtprocedure en (wijze van) klachtafhandeling. Ook moet de gemeente een vinger aan de pols houden als het gaat om ontvangen signalen en de afhandeling daarvan. Als er signalen zijn dat het op de werkvloer niet goed gaat, dan moet de gemeente erop af en deze problemen aanpakken. De ombudsman verwacht dat de gemeente actief navraag doet hoe het mensen met een arbeidsbeperking op hun aangepaste werkplek vergaat.
Vijf jaar Participatiewet
De Participatiewet bestaat vijf jaar. Doel van deze wet is onder andere om meer mensen met een arbeidsbeperking aan het werk te helpen. Die doelstelling is, zo bleek onlangs uit de eindevaluatie van de Participatiewet door het Sociaal Cultureel Planbureau, echter niet behaald. De ombudsman heeft de indruk dat met de invoering van de Participatiewet de overheid juist meer op afstand van de burger is
komen te staan dan dichterbij. Gemeenten hebben hun wettelijke taken op dit gebied vrijwel zonder uitzondering overgedragen aan gemeenschappelijke regelingen. Dit staat haaks op wat destijds met de decentralisaties in 2015 werd beoogd: zorg en ondersteuning dichter bij burgers organiseren om meer maatwerk te kunnen leveren en kosten te besparen.
Meldpunt
Eerder dit jaar opende de ombudsman een meldpunt voor mensen met een arbeidsbeperking. Uit de ontvangen meldingen blijkt dat er knelpunten zijn bij de toegang tot beschut werk. Het UWV geeft weliswaar indicaties af, maar de gemeente (of de uitvoerder van de gemeente) creëert te weinig beschutte werkplekken. En mensen die een beschutte werkplek hebben, zijn niet altijd tevreden en lopen tegen problemen aan. Zij durven deze niet altijd te bespreken, klagen over ondeskundige begeleiding of voelen zich soms door andere groepen geïntimideerd. Ook ervaren sommigen grote werkdruk. Tot slot is het voor hen niet
eenvoudig om een klacht in te dienen. Zij zijn bang voor de gevolgen, zoals het kwijtraken van hun baan, en weten vaak niet waar zij met hun klacht terecht kunnen. Deze signalen komen uitgebreid aan bod in het rapport van de ombudsman.
Voor beschut werkers heeft de ombudsman een animatie laten maken waarin wordt uitgelegd hoe zij een klacht of signaal met hem kunnen delen. Ook zullen alle sociale werkvoorzieningsbedrijven een poster ontvangen waarin op een laagdrempelige manier wordt uitgelegd hoe een probleem aan te kaarten en een klacht in te dienen.
