De ouders van Zaza zijn tijdens een oorlog gevlucht. Zaza is in Nederland geboren, haar ouders waren toen nog illegaal. In 2007 kregen zij een verblijfsvergunning via een generaal pardonregeling. Naturaliseren kan niet, omdat de familie de vereiste documenten, zoals een geldig buitenlands paspoort en een gelegaliseerde buitenlandse geboorteakte niet heeft. Een beroep doen op de zogenaamde bewijsnood is mogelijk, maar volgens signalen en klachten die de Nationale ombudsman bereikten, wordt dit weinig door de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) gehonoreerd. Doordat de familie de Nederlandse nationaliteit niet heeft, kan Zaza zonder visum niet mee op schoolreis naar Londen, kunnen haar ouders moeilijk een hypotheek afsluiten en ook niet stemmen voor landelijke verkiezingen. En ook al droomt Zaza ervan een tijdje in het buitenland te studeren en later bij de politie te werken, zonder Nederlands paspoort zal dat nooit gebeuren.
Reinier van Zutphen: "Duizenden mensen, waaronder veel jongvolwassenen, die hun leven in Nederland hebben opgebouwd, hier studeren, Nederlands spreken en schrijven, zijn Nederlanders zonder Nederlands paspoort. Hierdoor wordt hun toekomst belemmerd en voelen zij zich tweederangsburgers. Deze inwoners van Nederland hebben hun thuis in ons land gevonden en mogen hier ook blijven. Daarom moeten zij, nu tien jaar na het pardon, makkelijker de Nederlandse nationaliteit kunnen verkrijgen, met alle rechten en plichten om als volwaardig burger mee te kunnen draaien in onze maatschappij."
Onderzoek
Een naturalisatieverzoek wordt ingediend bij een gemeente en de IND beslist uiteindelijk of het verzoek gehonoreerd wordt of niet. Bij het verzoek moeten een geldig buitenlands paspoort en een gelegaliseerde geboorteakte worden verstrekt. Van deze hoofdregel kan worden afgeweken als de IND vindt dat sprake is van zogenaamde bewijsnood. Uit het onderzoek van de Nationale ombudsman en Kinderombudsman blijkt dat het voor gemeenten moeilijk is om in te schatten of een beroep op bewijsnood kans van slagen heeft. Beschikken mensen niet over de juiste documenten, dan zal een gemeente vaak adviseren het verzoek niet in te dienen vanwege de hoge leges die moeten worden betaald. Ook blijkt dat de samenwerking en informatie-uitwisseling tussen de IND en gemeenten verbeterd moet worden.
Aanbevelingen samenwerking IND en gemeenten
De staatssecretaris van Veiligheid en Justitie moet er volgens de ombudsman op toe zien dat de samenwerking tussen de IND en gemeenten verbetert, zodat nieuwe ontwikkelingen en informatie over bijv. probleemgebieden sneller en beter met elkaar gedeeld worden. Ook moet hij ervoor zorgen dat gemeenten en gespecialiseerde medewerkers van de IND rechtstreeks in contact kunnen komen om individuele zaken waarin bewijsnood speelt inhoudelijk te kunnen bespreken.
Aanbeveling kinderen van generaal pardonners
Minderjarigen kunnen niet zelfstandig een verzoek om naturalisatie indienen. Wordt het verzoek van de ouders afgewezen, dan wordt automatisch ook het verzoek van de minderjarige afgewezen. Kinderen en jongvolwassenen zijn van hun ouders afhankelijk voor het verkrijgen van documenten. Tijdens het onderzoek bleek dat de IND de belangen en situatie van het individuele kind niet apart bekijkt. Terwijl zij op grond van het Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK) recht hebben op een eigen belangenafweging (artikel 3), waarbij rekening wordt gehouden met hun recht op ontwikkeling, participatie, onderwijs, een identiteit en nationaliteit.
De Kinderombudsman verzoekt de staatssecretaris van Veiligheid en Justitie om ervoor te zorgen dat de belangen en de situatie van kinderen en jongvolwassenen apart en expliciet worden betrokken bij de beslissing op naturalisatieverzoeken en te verzekeren dat de belangen van kinderen en jongvolwassenen hierbij een eerste overweging vormen.
Margrite Kalverboer: "Deze kinderen en jongvolwassenen willen zo graag onderdeel uitmaken van de Nederlandse samenleving, maar worden in hun dagelijkse leven telkens weer geconfronteerd met beperkingen omdat zij geen Nederlandse nationaliteit hebben. Dit kan schadelijk zijn voor hun ontwikkeling en hun integratie in Nederland. En dit terwijl ze een verblijfsvergunning hebben. Hun toekomst ligt hier. Het is ontzettend belangrijk dat deze kinderen en jongvolwassen nu ook Nederlander kunnen worden en zich volledig opgenomen voelen in de Nederlandse maatschappij."
Achtergrond
In 2007 is een zogenoemde pardonregeling in werking getreden. Op grond van deze pardonregeling hebben sindsdien ongeveer 27.000 vreemdelingen een verblijfsvergunning gekregen. Als iemand vijf jaar een verblijfsvergunning heeft, kan hij of zij een naturalisatieverzoek indienen.
In 2009 is de procedure voor naturalisatie aangescherpt. Dit betekent dat een vreemdeling bij een naturalisatieverzoek een geldig buitenlands paspoort en een gelegaliseerde geboorteakte moet verstrekken aan de gemeente, ook al hoefde dat niet voor het verkrijgen van de verblijfsvergunning zoals bij deze groep het geval was. Niet iedere vreemdeling lukt het om de vereiste documenten te bemachtigen.
Update 29 augustus 2018
Wat is er een jaar later gebeurd met het gezamenlijke rapport van de Nationale ombudsman en Kinderombudsman over vreemdelingen die vallen onder het generaal pardon en moeite hebben met naturaliseren? We hadden intensief contact met het ministerie van Justitie en Veiligheid en wij zien verbeteringen in de samenwerking tussen gemeenten en de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND).
Uit de signalen die de Nationale ombudsman tijdens het onderzoek ontving en nu nog incidenteel ontvangt, blijkt dat voor pardonners onduidelijk is wat er van ze verlangd wordt en wanneer zij voldoen aan bewijsnood. In de meeste gevallen kan de ombudsman ze op weg helpen en/of verwijzen wij door naar het team bewijsnood van de IND en/of de gemeente. Wij merken dat de IND en de gemeente beter samenwerken en elkaar weten te vinden om te overleggen in concrete zaken. In bijzondere gevallen leggen wij de situatie voor aan de IND.
De Kinderombudsman is nog in gesprek met de IND over hoe zij in hun procedures nog beter kunnen verankeren dat er aandacht is voor de belangen van het kind. De beslissing of een ouder al dan niet kan naturaliseren of dat bewijsnood wordt aangenomen, heeft effect op hun kinderen. Dat moet beter worden meegenomen bij de beslissing.
